Με μια βιβλικών διαστάσεων φυσική καταστροφή βρέθηκε αντιμέτωπη η Ιαπωνία, όταν στις 11 Μαρτίου το βορειοανατολικό της τμήμα χτυπήθηκε από σεισμό 9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Ακολούθησε τσουνάμι που ξεπέρασε τα 10 μέτρα, και το οποίο ισοπέδωσε στην κυριολεξία ολόκληρες πόλεις, ενώ επλήγη και ο πυρηνικός σταθμός της Φουκουσίμα, θέτοντας τόσο την Ιαπωνία όσο και τον πλανήτη ολόκληρο αντιμέτωπους με την απειλή ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος, η οποία δεν έχει εκλείψει ακόμα.
Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, οι νεκροί και οι αγνοούμενοι υπολογίζονταν σε πάνω από 31.000, ενώ περίπου 350.000 άνθρωποι φιλοξενούνταν σε καταφύγια μετά από την εκκένωση των περιοχών όπου διέμεναν.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το κόστος για την ιαπωνική οικονομία μόνο από το σεισμό και το τσουνάμι είναι πιθανό να φτάσει τα $235 δισ. ή e165 δισ., δηλαδή το 4% του ΑΕΠ ή, σύμφωνα με μία πιο αισιόδοξη πρόβλεψη της ίδιας Τράπεζας, $122 δισ. ή e86 δισ., δηλαδή το 2,5% του ΑΕΠ. Ποιο, όμως, είναι το κόστος που θα επωμιστεί η ασφαλιστική βιομηχανία;
Το 2ο πιο κοστοβόρο συμβάν μετά την Κατρίνα
Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι ίσως να είναι το δεύτερο πιο ακριβό συμβάν μετά την Κατρίνα, η οποία κόστισε στην ασφαλιστική βιομηχανία $62,2 δις.
Η AIR Worldwide, εταιρεία που ειδικεύεται σε μοντέλα υπολογισμού καταστροφών, υποστηρίζει για την Ιαπωνία ότι οι ασφαλισμένες ζημίες περιουσίας θα κυμανθούν από $15-$35 δις, διευκρινίζοντας, όμως, ότι το μοντέλο σεισμού που διαθέτει για τη χώρα δεν περιλαμβάνει επιπτώσεις από τσουνάμι. Πιο συντηρητική η εκτίμηση της Eqecat, υπολογίζει τις ασφαλισμένες απώλειες από $12-$25 δις.
Οι εκτιμήσεις αντασφαλιστών και ασφαλιστών
Οι πρώτες εκτιμήσεις των αντασφαλιστών για τις ζημιές που θα κληθούν να πληρώσουν βασίζονται μόνο σε μοντέλα υπολογισμού κινδύνου. Όπως εξηγεί η Munich Re σε ανακοίνωσή της στις 22/3, «λόγω της έκτασης της καταστροφής, των πιθανών μετασεισμών καθώς και της δυσκολίας να πραγματοποιηθούν ενέργειες στις πληττόμενες περιοχές, θα πάρει πολλές εβδομάδες προτού εκτιμηθούν οι απώλειες και γίνουν οι κοινοποιήσεις των απαιτήσεων από τους Ιάπωνες πρωτασφαλιστές. Καθώς πολλές αντασφαλιστικές καλύψεις δεν ενεργοποιούνται μέχρι οι μεμονωμένοι αντασφαλισμένοι να υποστούν πολύ μεγάλες ζημιές, μόνο σε μεταγενέστερο στάδιο θα γίνει φανερό εάν και σε ποιο βαθμό οι αντασφαλιστές θα επηρεαστούν από τις ζημιές που δημιούργησαν οι ιδιαίτερες αυτές συνθήκες». Επιπλέον, όπως σημειώνεται στην ανακοίνωση, «περαιτέρω αβεβαιότητα προκύπτει από την επίδραση στις διεθνείς ροές αγαθών και στις αλυσίδες εφοδιασμού, λόγω της διακοπής των εργασιών της ιαπωνικής βιομηχανίας».
Η Munich Re εκτιμά, επίσης, ότι οι ζημιές με τις οποίες θα επιβαρυνθεί θα ανέλθουν σε περίπου 1,5 δις (μετά την αφαίρεση του ποσού που έχει και η ίδια αντασφαλίσει και προ φόρων). Οι απώλειες αυτές είναι κυρίως αποτέλεσμα καλύψεων που αφορούν εμπορικές επιχειρήσεις.
Μια μέρα νωρίτερα, στις 21/3, η Swiss Re έδινε τις δικές της εκτιμήσεις για τις απώλειες που θα κληθεί να πληρώσει, οι οποίες θα ανέλθουν σε USD 1,2 δις (μετά την αφαίρεση του ποσού που έχει και η ίδια αντασφαλίσει και προ φόρων).
Από τις ασφαλιστικές εταιρείες η AIG είναι, όπως όλα δείχνουν, η μη ιαπωνική εταιρεία με τη μεγαλύτερη έκθεση στο συμβάν. Πιο συγκεκριμένα, στις 18/3/2011 η Εταιρεία ανακοίνωσε τις προκαταρτικές εκτιμήσεις της για το 1ο τρίμηνο του 2011. Σύμφωνα με αυτά, η μονάδα της στον κλάδο περιουσίας και ατυχημάτων Chartis, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες στη χώρα του ανατέλλοντος ήλιου, θα έχει μια προ φόρων ασφαλιστική απώλεια ύψους $700 εκατ., από τις καταστροφές που σχετίζονται με τον πρόσφατο σεισμό, το τσουνάμι και τις συναφείς εκθέσεις. Στις προκαταρτικές αυτές εκτιμήσεις δεν συμπεριλαμβάνονται οι ζημιές που προκύπτουν από τις εργασίες Γενικών Ασφαλίσεων της AIG στην Ιαπωνία: πρώτον, γιατί οι απώλειες στη βιομηχανία δεν μπορούν ακόμα να προσδιοριστούν και, δεύτερον, γιατί η εταιρεία συμμετέχει στην JERC, τον αποκλειστικό φορέα στην Ιαπωνία που παρέχει κάλυψη από σεισμό σε κατοικίες και το περιεχόμενό τους.
Το καθεστώς ασφάλισης στην Ιαπωνία
Στην Ιαπωνία, μόνο ένα μικρό μέρος των κινδύνων που αφορούν προσωπικές ασφαλίσεις (ασφάλιση κατοικίας από το σεισμό και το τσουνάμι), μεταφέρεται σε ξένες χώρες. ο κύριος όγκος ασφαλίζεται από ντόπιες εταιρείες και αντασφαλίζεται από ένα κρατικό σχήμα, την Japanese Earthquake Reinsurance Company (JERC), στο οποίο μετέχει και η AIG, όπως προαναφέραμε. Oι κίνδυνοι που αναλαμβάνει η εταιρεία αυτή, λόγω των εποπτικών ρυθμίσεων που ισχύουν στην Ιαπωνία, δεν μπορούν να μεταφερθούν στη διεθνή αγορά αντασφαλίσεων. H JERC, που ιδρύθηκε το 1966, αντασφαλίζει ασφαλιστικές υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται από ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Επιπλέον, παρέχει υπηρεσίες διαχείρισης απαιτήσεων κατά τη διάρκεια φυσικών καταστροφών. Τα δε αποθέματά της προς το σκοπό αυτό ανέρχονται σε 1 τρις γεν.
Κάλυψη για πυρκαγιά ως συνέπεια του σεισμού παρέχεται από τους πρωτασφαλιστές, οι οποίοι κατά κανόνα κατοχυρώνονται με την κάλυψη από τις αντασφαλιστικές τους. Για εμπορικά και βιομηχανικά ασφαλιστήρια συμβόλαια, η κάλυψη πωλείται στην ιδιωτική αγορά και ευρέως αγοράζονται συμβόλαια για σεισμό, πυρκαγιά μετά από σεισμό και τσουνάμι.
Τυχόν επιπτώσεις εξαιτίας των σοβαρών ατυχημάτων στα ιαπωνικά πυρηνικά εργοστάσια, όπως προκύπτει από την ανακοίνωση της Munich Re, «δεν θα επηρεάσουν σημαντικά τον κλάδο των ιδιωτικών ασφαλίσεων». Στο ίδιο μήκος κύματος, η Swiss Re εκτιμά ότι «συνολικά, είναι απίθανο να υπάρξει σημαντικός αντίκτυπος στην Property & Casualty ασφαλιστική βιομηχανία, ως αποτέλεσμα αυτού του πυρηνικού ατυχήματος». Όπως αναφέρει η ελβετική αντασφαλιστική στην ανακοίνωσή της: «Σε γενικές γραμμές, οι καλύψεις για τις πυρηνικές εγκαταστάσεις στην Ιαπωνία εξαιρούν το σεισμό, την πυρκαγιά μετά από σεισμό και το τσουνάμι, τόσο από την άποψη των φυσικών (σωματικών ή υλικών) Ζημιών όσο και της ευθύνης. Επίσης, στα συμβόλαια ασφάλισης περιουσίας εξαιρείται η μόλυνση από πυρηνικά».
Ό,τι δεν σε σκοτώνει σε δυναμώνει
Με αυτά τα δεδομένα, αντασφαλιστές και ασφαλιστές μπορούν να ελπίζουν ότι οι επιπτώσεις για τους ίδιους δεν θα είναι τόσο μεγάλες, συγκριτικά πάντα με την καταστροφή που έχει συντελεστεί;
Καθώς τα τραγικά συμβάντα στην Ιαπωνία δεν ήταν τα μόνα μέσα στο 1ο τρίμηνο του 2011 }προηγήθηκαν ο σεισμός στη Ν. Ζηλανδία, οι πλημμύρες και ο κυκλώνας Yasi στην Αυστραλία}, οι συνολικές εκτιμώμενες απώλειες για το διάστημα αυτό είναι πολύ μεγαλύτερες από τις προσδοκώμενες.
Η Swiss Re μόνο από το σεισμό στη Ν. Ζηλανδία εκτιμά ότι θα έχει απώλειες ύψους 800 εκατ. δολ.
Η Munich Re, στην ανακοίνωση της 22ας Μαρτίου δηλώνει απερίφραστα ότι «ο στόχος για κέρδη e2,4 δις το 2011 δεν είναι πλέον εφικτός», αφού οι εκτιμώμενες απώλειές της για το 1ο τρίμηνο του 2011 υπολογίζονται σε €2,5 δις (μετά την αφαίρεση του ποσού που έχει και η ίδια αντασφαλίσει και προ φόρων). Για το ίδιο διάστημα, η έκθεση της Chartis υπολογίζεται σε 1 δις δολ.
Θα αποδειχτεί ο σεισμός στην Ιαπωνία και τα συνεπακόλουθά του καταλυτικός για το αύριο της ασφαλιστικής βιομηχανίας; Το σίγουρο πάντως είναι πως το ρητό «ότι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό» φαίνεται να βρίσκει την πλήρη εφαρμογή του στην ασφαλιστική βιομηχανία. Τόσο οι αντασφαλιστικές όσο και οι ασφαλιστικές εταιρείες είδαν τις μετοχές τους να παίρνουν την κατιούσα τις πρώτες μέρες μετά το σεισμό. Οικονομικοί αναλυτές, όμως, εκτιμούν ότι θα υπάρξει ανάκαμψη συγκρίσιμη με εκείνη που ακολούθησε τον τυφώνα Κατρίνα, αφού μετά από κάθε καταστροφή οι τιμές των καλύψεων τείνουν να αυξάνουν.
Άλλωστε, κάθε μεγάλη καταστροφή αποτελεί μία πρόκληση ειδικά για τους αντασφαλιστές, καθώς τους προσθέτει εμπειρία στην αξιολόγηση του κινδύνου, στη μεταφορά κινδύνων και στη διευθέτηση των απαιτήσεων.
Η αρωγή της ασφαλιστικής βιομηχανίας
Αυτή τη συσσωρευμένη εμπειρία οι αντασφαλιστές την έθεσαν ευθύς εξαρχής στη διάθεση των πελατών τους στην Ιαπωνία, μια χώρα με την οποία διατηρούν σχέσεις πάρα πολλά χρόνια –η Munich Re, για παράδειγμα, δραστηριοποιείται από το 1912.
Όπως δήλωσαν, προτεραιότητά τους είναι η υποστήριξη των πελατών και των συνεργατών τους, ενώ προχώρησαν άμεσα και σε αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στις πληγείσες περιοχές.
Στην ίδια κατεύθυνση εργάζονται και οι ασφαλιστικές που δραστηριοποιούνται στη χώρα, έτσι ώστε, αφενός, να ποσοτικοποιήσουν τις σύνθετες επιπτώσεις της καταστροφής και, αφετέρου, να στηρίξουν τους εργαζομένους τους αλλά και τους ανθρώπους που επλήγησαν. Μεταξύ αυτών η ΑΧΑ, η οποία δημιούργησε ένα ειδικό ταμείο ύψους JPY 50 εκατ. για τη στήριξη των εργαζομένων της, ενώ θα στείλει ομάδα υποστήριξης από τα κεντρικά της στην ΑΧΑ Life Ιαπωνίας, ώστε να παράσχουν τη μεγαλύτερη δυνατή βοήθεια και επιπλέον διευκολύνσεις στους πελάτες της. Το AXA Group ανακοίνωσε, επίσης, τη δημιουργία ενός ταμείου δωρεών, για να συμβάλει στην ανακούφιση της Ιαπωνίας, με δέσμευση 1 εκατ. δολαρίων.
Καθώς, όμως, η Ιαπωνία μετράει τις πληγές της από το σεισμό και το τσουνάμι, δεν μπορούμε να μην αναρωτηθούμε τι γίνεται στην εξίσου σεισμογενή χώρα μας. Και ενώ η Φουκουσίμα καπνίζει ακόμα, ένα ακόμα πιο αμείλικτο ερώτημα τίθεται για το πού οδηγούμε τον πλανήτη που μας φιλοξενεί, γιατί όσο και αν είναι καθοριστική η συμβολή της ασφαλιστικής βιομηχανίας στην πρόβλεψη και την ανακούφιση από τις επιπτώσεις τραγικών συμβάντων, πάντα θα υπάρχουν γεγονότα, κυρίως φυσικά, που θα μας ξεπερνούν.
