Οι κύριοι της Τραπέζης της Ελλάδος ήδη μέσω του σχετικού σχεδίου πράξης του Διοικητή, ασχολούνται με την αξιολόγηση καταλληλότητας υπεύθυνων προσώπων σε ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Τι γίνεται, όμως, στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές σχετικά με το θέμα;
Στην Ολλανδία, για να είσαι διευθυντής, ανώτερο στέλεχος ή και επίτροπος σε κάποιο από τα ολλανδικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, απαιτείται η έγκριση μιας εποπτικής αρχής. Με μια εξαίρεση. Εάν μιλάμε για τράπεζα ή ασφαλιστική εταιρεία, ο κάθε νέος υποψήφιος για μια τέτοια θέση πρέπει να πάρει την έγκριση δύο εποπτικών αρχών. Η μία είναι η Εθνική Τράπεζα της Ολλανδίας (NDB), η οποία, μετά την απορρόφηση του Συμβουλίου Συντάξεων και Ασφαλίσεων, είναι υπεύθυνη για την προληπτική εποπτεία σε τράπεζες και ασφάλειες. Η δεύτερη είναι η Ολλανδική Αρχή για τις Χρηματοοικονομικές Αγορές (AFM), η οποία επιβλέπει τη συμπεριφορά του συνόλου του χρηματοοικονομικού τομέα: αποταμιεύσεις, επενδύσεις, ασφαλίσεις και δάνεια. Αυτού του είδους η εποπτεία εστιάζει στο κατά πόσον οι συμμετέχοντες στη χρηματοοικονομική αγορά αντιμετωπίζονται καταλλήλως και λαμβάνουν ακριβείς πληροφορίες. Συνήθως, οι δύο αρχές συνεργάζονται, όμως, υπάρχουν και φορές που η μία μπορεί να αποφασίσει την υποχρεωτικότητα μιας πράξης που η άλλη ρητώς απαγορεύει –δεν έχουμε μόνο στην Ελλάδα φαινόμενα υπερκάλυψης αρμοδιοτήτων και σύγχυσης!
Αυτή τη στιγμή, λοιπόν, εάν κάποιος επιθυμεί να γίνει Διευθυντής μιας απλής σε δομή και μικρής χρηματοοικονομικής επιχείρησης, όπως για παράδειγμα μια εταιρεία μεσιτείας ασφαλίσεων, θα χρειαστεί –εκ των προτέρων– την άδεια της AFM. Εάν όμως θέλει να τεθεί επικεφαλής σε ασφαλιστική εταιρεία ή τράπεζα, θα χρειαστεί άδεια και από τις δύο εποπτικές αρχές. Και σε αυτή την περίπτωση εκ των προτέρων.
Μέχρι πριν λίγα χρόνια η τράπεζα ή η ασφαλιστική μπορούσαν να προτείνουν για έγκριση στην DNB τα νέα μέλη των διοικητικών συμβουλίων τους. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η έγκριση δινόταν βάσει καλής πίστης. Φυσικά, ίσχυε η υποχρέωση να προτείνονται άτομα (κυρίως άνδρες και σπανιότατα γυναίκες) με επαρκείς γνώσεις και ικανότητες, αλλά το «επαρκείς» είναι μάλλον ένας σχετικά ασαφής προσδιορισμός. Στη συνέχεια, ήρθε η τραπεζική κρίση, που έπληξε και την Ολλανδία. Μία από τις πολλές αιτίες ήταν και το γεγονός ότι αρκετά υψηλόβαθμα στελέχη της τραπεζικής αγοράς δεν γνώριζαν τι πουλάνε και τι αγοράζουν. Για παράδειγμα, υπήρξε στέλεχος ολλανδικής τράπεζας που, ενώπιον επιτροπής του κοινοβουλίου, υποστήριξε πως ναι, αγοράσανε και στην τράπεζά του sub-primes αλλά ο ίδιος δεν γνωρίζει τι είναι ακριβώς τα sub-primes. Δεν μπορούμε να φανταστούμε, βεβαίως, ότι επικεφαλής ασφαλιστικών εταιρειών θα μπορούσαν να επιδείξουν ανάλογη άγνοια σε λεπτομέρειες των δικών τους προϊόντων ή του είδους των επενδύσεών τους.
Σε κάθε περίπτωση, η τραπεζική κρίση προκάλεσε και πολιτικά σκάνδαλα και έφερε νέα μέτρα, όπως και ένα νέο φιλόδοξο Πρόεδρο, με διάθεση για αλλαγές, στην ΝDB. Μία από τις αλλαγές είναι πως οι δύο αρχές συνεργάστηκαν για τη δημιουργία νέου κανονισμού σχετικά με τις ικανότητες και τις γνώσεις που θα πρέπει να απαιτούνται από όποιον καταλαμβάνει μια από τις ανώτατες θέσεις σε τράπεζες ή ασφαλιστικούς ομίλους.
Ο νέος κανονισμός ξεκαθαρίζει πως δεν αρκεί να είναι κάποιος ειδικός. Η καλή διακυβέρνηση απαιτεί όλα τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων και διευθυντικών θέσεων να μπορούν να κατανοούν τους συναδέλφους τους, να θέτουν κρίσιμα ερωτήματα, να είναι συνυπεύθυνοι για τις αποφάσεις που λαμβάνονται. Από το 2012 προστέθηκε ακόμα μια παράμετρος, η καταλληλότητα. Κάθε μέλος του Δ.Σ., Διευθυντής, επίτροπος, κ.ο.κ. θα πρέπει να έχει επαρκή χρόνο για την άσκηση των καθηκόντων του (υπάρχουν άτομα που μπορεί να συμμετέχουν και σε 10 Δ.Σ. εταιρειών), να έχει ίδια ανεξάρτητα μέσα συγκέντρωσης πληροφοριών, ώστε να μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις, αλλά και να προσφέρει, με κάποια ιδιαίτερη ικανότητα, στο συμβούλιο. Από αυτή τη χρονιά και εφόσον απαιτείται έγκριση και των δύο αρχών, οποιαδήποτε από τις δύο αρχές μπορεί να ασκήσει βέτο στην όποια έγκριση υποψηφίου. Προκειμένου, δε, να επιτευχθεί πραγματική αλλαγή σε όλα τα διοικητικά συμβούλια, με εντολή του Υπουργού οικονομικών θα πρέπει να κληθούν για ανάλογες συνεντεύξεις στις εποπτικές αρχές και όλοι όσοι ήδη κατέχουν θέσεις σε Δ.Σ. ασφαλιστικών εταιρειών και τραπεζών. Φυσικά και όπως είναι το σωστό, τα αποτελέσματα αυτών των συνεντεύξεων δεν δίνονται στη δημοσιότητα. Όμως, γεγονός είναι ότι τους τελευταίους μήνες έχει αυξηθεί αρκετά ο αριθμός των υψηλόβαθμων στελεχών που παραιτούνται των καθηκόντων τους για προσωπικούς λόγους. Βεβαίως, αυτός είναι πάντα ένας απολύτως φυσιολογικός λόγος, για να παραιτηθεί κάποιος.
Οι προϋποθέσεις καταλληλότητας αφορούν σε όλα τα ανώτερα στελέχη όλων των εταιρειών που συμπεριλαμβάνονται στις οικογένειες των ομίλων, σύμφωνα με τον κανονισμό ελέγχου χώρας καταγωγής. Ανεξάρτητα από την όποια Ευρωπαϊκή Οδηγία, η ολλανδική νομοθεσία είναι πλέον ιδιαίτερα αυστηρή και σε ό,τι έχει να κάνει με μισθούς και bonus, καθώς οι αμοιβές και η ποιότητα των διευθυντικών στελεχών αποτελούν κομμάτι της κουλτούρας κάθε εταιρείας. Γι’ αυτό και σε αίτημα της ING προς την ΝDB για εξαίρεση από αυτούς τους περιορισμούς, χωρών στις οποίες δραστηριοποιούνται θυγατρικές της, όπως π.χ. στη Ρωσία, η εποπτική αρχή ήταν ανένδοτη και αρνητική σε τέτοιες εξαιρέσεις.