Του Πάνου Κακούρη
Αποκλιμάκωση των ισχυρών πιέσεων που δέχεται η ελληνική οικονομία, από τα κερδοσκοπικά επενδυτικά κεφάλαια, μέχρι το Μάιο βλέπουν αρμόδιοι παράγοντες, εφόσον η Κυβέρνηση εφαρμόσει πιστά τα μέτρα που περιλαμβάνει το Πρόγραμμα Σταθερότητας.
Μέσα στη μαυρίλα που αναδεικνύουν τα δημοσιεύματα ξένων εφημερίδων και εντύπων, που με ευκολία αναπαράγονται στο εσωτερικό, κυρίως από τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, υπάρχουν και δεδομένα που δείχνουν ότι οι πιέσεις έχουν σύντομα ημερομηνία λήξης.
Μέχρι το Μάιο οι πιέσεις των αγορών στην ελληνική οικονομία
Τον ερχόμενο Μάιο, ολοκληρώνεται το κύριο μέρος του δημόσιου δανεισμού, που σημαίνει ότι κατόπιν οι αγορές δεν θα έχουν κανένα λόγο να ασκούν πιέσεις, αφού δεν θα έχουν κανένα όφελος από τα υψηλά επιτόκια που υποχρεώνουν τώρα το Δημόσιο να δανειστεί.
Στο δίμηνο Απριλίου – Μαΐου, το δημόσιο θα κληθεί να δανειστεί ποσό ύψους 24 δισ. ευρώ. Σε 12,5 δισ. ευρώ φτάνουν οι λήξεις παλαιών ομολόγων το μήνα Απρίλιο και σε 11,5 δισ. ευρώ ανέρχονται οι λήξεις του Μαΐου. Τα συγκεκριμένα ομόλογα δεν έχει τη δυνατότητα να τα εξοφλήσει το Δημόσιο και γι’ αυτό θα εκδώσει νέα ομόλογα, για να τα αναχρηματοδοτήσει. Επειδή ακριβώς οι αγορές γνωρίζουν τις δυσκολίες της Ελλάδας, έχουν ανεβάσει τις τρέχουσες αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά και περιμένουν τις νέες εκδόσεις, ώστε οι αποδόσεις της δευτερογενούς αγοράς να αποτυπωθούν και στα νέα ομόλογα και να καρπωθούν κέρδη.
Η τρέχουσα απόδοση των δεκαετών ομολόγων είναι στο 6,40% – 6,50%, το υψηλότερο στην εποχή μετά την ένταξη στη ζώνη του ευρώ, όταν πέρυσι τέτοια εποχή, που κορυφώνονταν η κρίση, το μέγιστο επιτόκιο των δεκαετών ομολόγων ήταν 6,14%. Προφανώς το κόστος δανεισμού θα είναι υψηλό και θα επιβαρύνει τους προϋπολογισμούς των επόμενων ετών, με υψηλές δαπάνες τόκων.
Οι άμεσες ανάγκες του προϋπολογισμού δεν είναι πιεστικές, αφού ο μήνας Ιανουάριος παρουσίασε πλεόνασμα πάνω από 500 εκατ. ευρώ, όταν πέρυσι είχε έλλειμμα 1,5 δισ. ευρώ, ενώ ικανοποιητικά είναι και τα στοιχεία από την πορεία των εσόδων και για το μήνα Φεβρουάριο, καθώς με βάση τα προσωρινά στοιχεία, τα έσοδα είναι αισθητά πάνω από το στόχο (10%).
Υπενθυμίζεται ότι το υπουργείο Οικονομικών έχει δανειστεί φέτος ποσό ύψους 4,5 δισ. ευρώ, με την έκδοση εντόκων γραμματίων στις αρχές Ιανουαρίου, και 8 δισ. ευρώ με την έκδοση των πενταετών ομολόγων.
Το σύνολο των δανειακών υποχρεώσεων θα φτάσει φέτος σε 54-55 δισ. ευρώ και με βάση τον προγραμματισμό του Οργανισμού Δημοσίου Χρέους, στο πρώτο εξάμηνο θα αντληθούν περίπου τα 39 δισ. ευρώ, αφού υπάρχουν αντίστοιχα και υποχρεώσεις για αναχρηματοδότηση παλαιών ομολόγων, αλλά και για την κάλυψη του τρέχοντος ελλείμματος του προϋπολογισμού, που υπολογίζεται κατά μέσο όρο σε 2 δισ. ευρώ, το μήνα.
Από τον Ιούνιο και μετά, δεν υπάρχουν πιεστικές δανειακές υποχρεώσεις, αλλά το δημόσιο θα δανείζεται βασικά για την κάλυψη των ταμειακών ανοιγμάτων, που όπως προαναφέρθηκε είναι 2 δισ. ευρώ, το μήνα, υπό την προϋπόθεση ότι ο
προϋπολογισμός θα υλοποιηθεί ομαλά και χωρίς υπερβάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, θα εξασθενήσουν και οι πιέσεις στα ελληνικά ομόλογα.
Ασφυκτική επιτήρηση
Στην υλοποίηση του προϋπολογισμού χωρίς υπερβάσεις θα συμβάλει και η ασφυκτική επιτήρηση, στην οποία βρίσκεται η ελληνική οικονομία. Ήδη, ο πρώτος έλεγχος των πεπραγμένων της Κυβέρνησης, από το μικτό κλιμάκιο των ελεγκτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, πραγματοποιήθηκε στα τέλη Φεβρουαρίου και ακολουθεί και νέα επίσκεψη εντός του Μαρτίου.
Επίσης, στη συνεδρίαση της Ολομέλειας των Επιτρόπων της Κομισιόν στις 9 Μαρτίου, ο Επίτροπος αρμόδιος για τις Οικονομικές και Νομισματικές υποθέσεις Όλι Ρεν θα υποβάλει για συζήτηση και λήψη απόφασης την εισήγησή του για τα πρόσθετα μέτρα, εφόσον το κλιμάκιο διαπιστώσει αδυναμίες στην επίτευξη των στόχων του προϋπολογισμού.
Επίσης ο κ. Ρεν θα επισκεφθεί την Ελλάδα μέσα στο πρώτο 15νθήμερο του Μαρτίου, προκειμένου να έχει απευθείας συζητήσεις με την κυβέρνηση, πριν καθοριστούν τα επόμενα βήματα, δηλαδή η λήψη ή μη πρόσθετων μέτρων.
Η επιτήρηση της ελληνικής οικονομίας, έχει αποφασιστεί από το Ecofin του Φεβρουαρίου και προβλέπει σκληρά μέτρα, το αργότερο μέχρι το Μάιο, αν διαπιστωθεί ότι ο προϋπολογισμός αποκλίνει από τους στόχους.
Στην απόφαση του Ecofin σημειώνεται ότι «στο βαθμό που μια σειρά από κινδύνους –που συνδέονται με το έλλειμμα και το όριο του χρέους– υλοποιηθεί, η Ελλάδα θα ανακοινώσει, στην έκθεση που θα παρουσιαστεί έως τις 16 Μαρτίου, επιπλέον μέτρα προκειμένου να διασφαλίσει πως ο δημοσιονομικός στόχος του 2010 θα επιτευχθεί».
Όπως σημειώνει, μεταξύ των μέτρων που αναμένει από την ελληνική Κυβέρνηση είναι:
– Η αύξηση του ΦΠΑ (χωρίς να διευκρινίζει αν θα αυξηθούν οι συντελεστές κατά μία ή δύο μονάδες ή θα μεταφερθούν αγαθά και υπηρεσίες από το χαμηλό στον κανονικό συντελεστή ή θα επιβληθεί ένα ενιαίος συντελεστής 15%).
– Η αύξηση της φορολογίας των αυτοκινήτων (επίσης δεν διευκρινίζει αν υπονοεί τα τεκμήρια ή το τέλος ταξινόμησης).
– Η επιβολή ειδικής φορολογίας στα είδη πολυτελείας.
– Η αύξηση της φορολογίας στην ενέργεια, υπονοώντας νέα αύξηση στις τιμές των καυσίμων και ενδεχόμενη επιβολή ειδικού φόρου κατανάλωσης και στο φυσικό αέριο.
Επίσης, στην ανακοίνωση του Ecofin, αναφέρεται ότι το ελληνικό Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης γίνεται δεκτό και θέτει προθεσμία έως το 2012 για περιορισμό του ελλείμματος στο όριο του 3%, ενώ παράλληλα ζητά τη λήψη νέων, επιπρόσθετων μέτρων.
Όπως σημειώνει, «στην απόφαση που υιοθετήθηκε σήμερα στο πλαίσιο του άρθρου 126(9) της συνθήκης της Ε.Ε., το συμβούλιο δέχεται το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Καλεί την Ελλάδα να διασφαλίσει την προσαρμογή του προϋπολογισμού για μείωση τουλάχιστον 4% του ελλείμματος του ΑΕΠ το 2010 και προκειμένου να διαμορφώσει το έλλειμμα σε επίπεδα κάτω του 3% το 2012 το αργότερο».
Ταυτόχρονα, θέτει και αριθμητικούς περιορισμούς στα δημοσιονομικά ελλείμματα της Ελλάδας και στις ετήσιες αλλαγές στο ενοποιημένο ακαθάριστο χρέος το 2010, 2011 και 2012. Καλεί την Ελλάδα να εφαρμόσει ειδικά μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που παρουσιάζονται στο πρόγραμμα σταθερότητάς της, και συγκεκριμένα:
– Επείγοντα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν έως τις 15 Μαΐου 2010.
– Υποστηρικτικά μέτρα για τη διασφάλιση των δημοσιονομικών στόχων του 2010.
– Επιπλέον μέτρα που θα υιοθετηθούν έως τα τέλη του 2010.
– Επιπλέον μέτρα που θα υιοθετηθούν έως το 2012.
Το Συμβούλιο, επίσης, ζητά από την Ελλάδα να παρουσιάσει έκθεση έως τις 16 Μαρτίου 2010 και να ορίσει το χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή των δημοσιονομικών στόχων για το 2010 και άλλη μια έως τις 15 Μαΐου, που θα περιγράφει τα μέτρα πολιτικής που απαιτούνται για τη συμμόρφωση με τις αποφάσεις του Συμβουλίου. Στη συνέχεια θα υποβάλλονται τριμηνιαίες αναφορές.
Ακόμα, το Ecofin καλεί την Ελλάδα να σχεδιάσει και να εφαρμόσει «το συντομότερο δυνατόν, αρχής γενομένης το 2010, ένα τολμηρό πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, που θα προσδιορίζει συγκεκριμένα μέτρα για τους μισθούς, τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, τις αλλαγές στο σύστημα υγείας και το δημόσιο τομέα, το επιχειρηματικό περιβάλλον, την παραγωγικότητα και την αύξηση της απασχόλησης».
Η φοροκαταιγίδα
Για την επίτευξη των στόχων του προϋπολογισμού, η Κυβέρνηση λαμβάνει σκληρά φορολογικά και εισοδηματικά μέτρα, ενώ ακολουθούν και μέτρα για το ασφαλιστικό.
Οι βασικές ρυθμίσεις του νέου φορολογικού νομοσχεδίου προβλέπουν τα ακόλουθα:
– Νέα κλίμακα. Καθιερώνεται νέα φορολογική κλίμακα χωρίς διακρίσεις ως προς την πηγή προέλευσης των εισοδημάτων, με οκτώ κλιμάκια, η οποία θα τιμαριθμοποιείται ανά διετία. Το αφορολόγητο όριο για όλους τους φορολογούμενους παραμένει στα 12.000 ευρώ, αλλά τίθεται ως προϋπόθεση η προσκόμιση αποδείξεων, ανάλογα με το εισόδημα.
– Αποδείξεις. Μέρος του αφορολογήτου θα καλύπτεται υποχρεωτικά με αποδείξεις, η αξία των οποίων πρέπει να ανέρχεται σε ένα ορισμένο ποσοστό επί του εισοδήματος (10%-30%). Αξίζει να σημειωθεί ότι αν δεν συμπληρώνεται το αφορολόγητο όριο με τις προβλεπόμενες αποδείξεις, η διαφορά από το αφορολόγητο όριο των 12.000 ευρώ θα φορολογείται με 10%. Δηλαδή, μισθωτός ή συνταξιούχος με εισόδημα 12.000 ευρώ, ενώ κανονικά θα ήταν αφορολόγητος από φέτος, αν δεν συγκεντρώσει αποδείξεις ύψους 1.200 ευρώ θα φορολογηθεί με 1.200χ10%=120 ευρώ. Για την κάλυψη του αφορολόγητου ορίου προσμετράται το 100% της αξίας των αποδείξεων που θα υποβληθούν. Περιλαμβάνονται όλες οι κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών, εκτός εκείνων που αφορούν αγαθά μεγάλης αξίας, που αποτελούν τεκμήριο ελάχιστου εισοδήματος, των τακτικών λογαριασμών στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, της ενέργειας, της ύδρευσης κ.λπ, και όσων αναγνωρίζονται ιδιαιτέρως για μείωση του εισοδήματος ή έκπτωση από το φόρο (ιατρικές δαπάνες, δαπάνες ενοικίων, ασφάλιστρα κ.λπ.).
Οι φορολογούμενοι υποβάλλουν τις αποδείξεις σε ειδική φόρμα ηλεκτρονικά ή σε κλειστό φάκελο στη Δ.Ο.Υ. Προβλέπεται, πάντως, η αντικατάσταση από ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής αποδείξεων.
– Καταργούνται όλες οι περιπτώσεις αυτοτελούς φορολόγησης εισοδημάτων. Οι περιπτώσεις αυτές εντάσσονται στην ενιαία κλίμακα φορολογίας εισοδήματος. Εξαιρούνται μόνο οι τόκοι των τραπεζικών καταθέσεων και των ελληνικών κρατικών ομολόγων.
– Καταργούνται όλες οι απαλλαγές από τη φορολογία εισοδήματος ή η φορολόγηση εισοδημάτων με ειδικούς συντελεστές. Εξαιρούνται μόνο οι περιπτώσεις που αφορούν ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, αλλά σε συνδυασμό με εισοδηματικό κριτήριο.
– Καθιερώνεται ο λογιστικός προσδιορισμός βάσει βιβλίων εσόδων – εξόδων και αποδείξεων πώλησης ή παροχής υπηρεσιών για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες και καταργείται κάθε ειδικός τρόπος φορολόγησης ορισμένων κατηγοριών επαγγελμάτων, όπως των ταξί, φορτηγών Δημόσιας Χρήσης, Λεωφορείων ΚΤΕΛ, Ενοικιαζόμενων Δωματίων (χωρίς ελάχιστο όριο 7 δωματίων), Κάμπινγκ, Μηχανικοί – Αρχιτέκτονες, Λιανοπωλητές, Πρακτορεία ΠΡΟΠΟ, Βενζινάδικα, Περίπτερα, κ.ά.
– Στα φορολογητέα, βάσει κλίμακας, εισοδήματα εντάσσονται τα μερίσματα και υπεραξίες μετοχών. Από τα εισοδήματα του 2011 και εξής η δήλωση φόρου εισοδήματος υποβάλλεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά.
– Προβλέπεται η επέκταση ΦΠΑ σε οικονομικές δραστηριότητες που σήμερα δεν καλύπτονται ή απαλλάσσονται, όπως γιατροί, δικηγόροι, κ.λπ.
– Επανεξετάζονται και καταργούνται οι φοροαπαλλαγές των επιχειρήσεων, ενώ φορολογούνται με 90% τα bonus των τραπεζικών στελεχών.
– Ορκωτοί ελεγκτές και πιστοποιημένα γραφεία λογιστών ή φοροτεχνικών θα βεβαιώνουν τη φορολογική υποχρέωση και μικρών επιχειρήσεων. Με βάση σχετικό πιστοποιητικό, η εταιρεία θα καταβάλει το βεβαιωθέντα φόρο και θα θεωρείται κατ’ αρχήν φορολογικά ενήμερη. Η εφορία, με βάση το σύστημα στοχευμένων ελέγχων, θα διενεργεί δειγματοληπτικούς ελέγχους, οι οποίοι, εφόσον αναδείξουν φοροδιαφυγή, θα επιφέρουν τις προβλεπόμενες κυρώσεις τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στις ελεγκτικές εταιρείες.
– Με την καταβολή φόρου 5% και την εξαίρεση από το πόθεν έσχες μπορούν να επαναπατριστούν τα κεφάλαια από το εξωτερικό.
– Καθιερώνεται αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού των δαπανών που απαιτούνται να γίνουν, λόγω της κατοχής και χρήσης ορισμένων περιουσιακών στοιχείων. Θα λαμβάνεται υπόψη ένα τεκμαρτό ετήσιο κόστος συντήρησης και λειτουργίας κατοικιών, αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής, εναέριων μέσων, πισινών, διδάκτρων, οικιακών βοηθών κ.ά., προκειμένου να εκτιμηθεί ένα τεκμαρτό εισόδημα ως ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα.
Το τεκμαρτό κόστος διαβίωσης δεν εξαντλεί τη φορολογική υποχρέωση του φορολογούμενου, ο οποίος εξακολουθεί να υπόκειται σε έλεγχο όσον αφορά στην ακριβή δήλωση των εισοδημάτων του. Επίσης, λειτουργεί ως βάση για την καταρχήν αξιολόγηση από τις φορολογικές αρχές της ειλικρίνειας του δηλούμενου εισοδήματος, στο πλαίσιο του ανωτέρω συστήματος μορίων κινδύνου. Από το μέτρο εξαιρούνται οι συνταξιούχοι.
– Από 1/1/2011 δεν θα θεωρείται νόμιμη κάθε συναλλαγή μεταξύ ιδιωτών και επιχειρήσεων ή μεταξύ επιχειρήσεων, αξίας μεγαλύτερης των 1.500 ευρώ, εάν αυτή γίνεται με μετρητά. Οι συναλλαγές αυτές θα γίνονται με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες ή δίγραμμες επιταγές.
– Όλες ανεξαιρέτως οι επιχειρήσεις και οι επιτηδευματίες οφείλουν να εκδίδουν αποδείξεις, μέσω πιστοποιημένων ταμειακών μηχανών. Στον κανόνα αυτό υπάγονται, χωρίς εξαιρέσεις, και τα πρατήρια καυσίμων, τα περίπτερα, τα ταξί, οι πωλητές των λαϊκών αγορών, κ.λπ.
– Υιοθετείται φορολογική αμνηστία για άτομα ή επιχειρήσεις που βοηθούν στην αποκάλυψη διεφθαρμένων δημοσίων λειτουργών. Όποιος οδηγεί σε σύλληψη για δωροδοκία που αφορά λαθρεμπορία, αμείβεται με ποσό πενταπλάσιο του ποσού της δωροδοκίας.
l Για τη φορολογία ακινήτων προβλέπεται ότι Επιτροπές Εκτίμησης Εμπορικών Αξιών ανά έτος εκτιμούν και δημοσιεύουν την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών κάθε ζώνης, ώστε οι τελευταίες να προσεγγίζουν τις πραγματικές εμπορικές αξίες, ενώ για να αποφεύγονται επιβαρύνσεις θα αναπροσαρμόζονται και οι συντελεστές φόρου μεταβίβασης ακινήτων.
Παγώνουν οι μισθοί,κόβονται επιδόματα
Πάγωμα των βασικών μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και μείωση των επιδομάτων κατά 10% αλλά και πάγωμα των αυξήσεων σε συντάξεις άνω των 2.000 ευρώ περιέχει το εισοδηματικό πακέτο, το οποίο θα κοστίσει στους δημοσίους υπαλλήλους ποσό ύψους 900 εκατ. ευρώ. Ειδικότερα:
– Δεν χορηγείται καμία αύξηση σε όλα τα μισθολόγια του δημοσίου.
– Χορηγείται εισοδηματική ωρίμανση σε όσους αλλάζουν μισθολογικό κλιμάκιο.
– Αναστέλλεται η (τιμαριθμική) αναπροσαρμογή σε όλα τα επιδόματα –όπου προβλέπεται.
– Μειώνονται κατά 10% τα επιδόματα και οι πρόσθετες αποζημιώσεις των δημοσίων υπαλλήλων. Εξαιρούνται το κίνητρο απόδοσης που λαμβάνουν όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι, όπως και τα επιδόματα μεταπτυχιακών σπουδών, η οικογενειακή παροχή και τα επιδόματα επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας για όσους τα δικαιούνται.
– Μειώνεται το όριο των υπερωριών κατά 30%.
– Καταργείται η αμοιβή/αποζημίωση για τους δημοσίους υπαλλήλους που συμμετέχουν σε Ομάδες/Επιτροπές Εργασίας. Αποζημίωση θα προβλέπεται μόνο για συμμετοχή εμπειρογνωμόνων εκτός δημοσίου τομέα.
– Μειώνονται δραστικά τα οδοιπορικά.
– Οι συντάξεις του Δημοσίου αυξάνονται κατά 1,5%, αλλά μόνο για ποσά έως 2.000 ευρώ.
– Η ίδια εισοδηματική πολιτική με το δημόσιο θα εφαρμοστεί και στις ΔΕΚΟ.
– Παγώνουν οι μισθοί και μειώνονται κατά 10% τα επιδόματα του Πρωθυπουργού, των Υπουργών, των Γενικών και Ειδικών Γραμματέων των Υπουργείων.
