Διαχείριση επιχειρηματικών κινδύνων

 

πηγή: Munich Re

Μέχρι τώρα, η ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση κινδύνων περιοριζόταν, ουσιαστικά, στο χρηματοοικονομικό κλάδο, με τις περισσότερες εταιρείες να προστατεύονται από επιμέρους «κλασικούς» τύπους κινδύνων.  Όμως, η κουλτούρα του κινδύνου αλλάζει δραματικά –η ζήτηση για ευρεία ανάλυση και κάλυψη από μικρότερες και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις ολοένα και αυξάνεται. Το γεγονός είναι ένα: νέοι τύποι κινδύνου εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο, ενώ η αγορά δεν έχει πάντα έτοιμη τη λύση.

 Αναγνώριση νέων τύπων κινδύνου – Ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων
Οι εταιρείες δέχονται ολοένα και μεγαλύτερες πιέσεις για να αντεπεξέλθουν στις προσδοκίες των επενδυτών, οίκων αξιολόγησης και άλλων εμπλεκομένων φορέων. Ταυτόχρονα, οι εργασίες τους γίνονται ολοένα και πιο πολύπλοκες και το ίδιο ισχύει για τους σχετικούς κινδύνους. Η ικανότητα αναγνώρισης και κατανόησης της αλλαγής και λήψης των απαιτούμενων ενεργειών, δεν αποτελεί μόνο απόλυτη προϋπόθεση για την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης, αλλά είναι κρίσιμης σημασίας για την επιβίωση.

Ως αρχή, η εκτίμηση υλικών κινδύνων, όπως απώλεια παραγωγής λόγω κάποιου συμβάντος, είναι σχετικά ξεκάθαρη –αυτή ήταν επί μακρόν η κύρια δραστηριότητα του ασφαλιστικού κλάδου. Σήμερα, ωστόσο, άυλες απώλειες, όπως απώλεια κερδών και κίνδυνοι φήμης, αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία. Επιμολυσμένα τρόφιμα ή παιχνίδια με βλαβερές ουσίες μπορούν να έχουν δραματικές συνέπειες για τους παραγωγούς, όπως επίσης και η διακοπή εργασιών, όπου μια εταιρεία μπορεί να αναγκαστεί να διακόψει την παραγωγή για εβδομάδες ή και μήνες και πιθανότατα με αποτέλεσμα να χάσει πελάτες, που θα καταφύγουν σε ανταγωνιστές. Και ενώ ασφαλίζεται η ίδια η απώλεια, όπως και τα έξοδα λειτουργίας κατά τη διάρκεια της διακοπής, η απώλεια πελατών και μεριδίου αγοράς δεν ασφαλίζεται. 
Το πρόβλημα με τις άυλες απώλειες είναι ότι η απώλεια κερδών και οι κίνδυνοι φήμης και πελατείας είναι πολύ δυσκολότερο να εκτιμηθούν και μέχρι τώρα δεν υπήρχε τρόπος μετριασμού. Η εκτίμηση του απαιτούμενου κόστους για την επανάκτηση της φήμης και του μεριδίου αγοράς είναι ακόμα πιο πολύπλοκη υπόθεση. Προς το παρόν, πολλοί μάνατζερ δεν γνωρίζουν πλήρως τις αλλαγές που έχουν επέλθει στο προφίλ του κινδύνου που απειλεί την εταιρεία τους, γιατί, στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό δεν είναι άμεσα ορατό. Ως αποτέλεσμα, εκτίθενται άθελά τους σε υψηλότερους κινδύνους, αναζητώντας την υπέρβαση στην ανάπτυξη και τα κέρδη.
Και ενώ οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες για αρκετά χρόνια καταπιάνονταν με την ολιστική προσέγγιση της διαχείρισης κινδύνου λόγω της εισαγωγής νέων εποπτικών απαιτήσεων από το Basle II και το Solvency II, άλλοι τομείς δεν υπόκεινται σε επίσημες κανονιστικές απαιτήσεις. Για τις περισσότερες εταιρείες, η διαχείριση κινδύνων, αν λαμβάνεται καθόλου υπόψη, αφορά στην κάλυψη συγκεκριμένων παραδοσιακών τύπων κινδύνου, όπως ο κίνδυνος επιτοκίων ή ο συναλλαγματικός κίνδυνος ή η ασφάλιση κτηρίων. Η διαχείριση κινδύνων είναι συχνά στην αρμοδιότητα του τμήματος προμηθειών. 
Η αντίληψη της ανάγκης για μια ολιστική προσέγγιση της διαχείρισης κινδύνου αναπτύσσεται μόνο σταδιακά, ιδιαίτερα σε μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις. Στο μέλλον όμως, εταιρείες κάθε μεγέθους, σε οποιοδήποτε κλάδο της οικονομίας, θα πρέπει να ασχοληθούν με την ολιστική προσέγγιση της διαχείρισης κινδύνου. δηλαδή, οι κίνδυνοι δεν θα εξετάζονται πλέον ξεχωριστά, αλλά ως σύνολο. Αυτή η μεταβολή υποστηρίζεται από τα εξής επιχειρήματα:
– Δεν είναι πλέον δυνατή η διαχείριση νέων τύπων κινδύνων και δεσμών αιτίων και αποτελεσμάτων με τη χρήση της παραδοσιακής επιμέρους αξιολόγησης.
– Οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων στις εταιρείες χρειάζονται μία ξεκάθαρη εικόνα της συνολικής κατάστασης του κινδύνου και της αποτελεσματικότητας τυχόν ενεργειών που μπορούν να αναλάβουν. Στο πλαίσιο της διαχείρισης κινδύνου, θα πρέπει να είναι σε θέση να εξετάσουν προσεκτικά και να αποφασίσουν ποιους κινδύνους θα κρατήσουν και ποιους θα μεταφέρουν. 
– Αλλάζει η κουλτούρα αντιμετώπισης κινδύνων. Σε πολλές εταιρείες η αποκλειστικά αρνητική αντίληψη του κινδύνου δίνει τη θέση της στην επιθυμία διαχείρισης ευκαιριών. 
– Οι μεθοδολογίες και τα μοντέλα που απαιτούνται για την ολιστική διαχείριση κινδύνου, καθίστανται όλο και πιο αξιόπιστα και λαμβάνουν υπόψη τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά στοιχεία. Ιδανικά, πρέπει να υπάρχει διαφάνεια αναφορικά με το κόστος κεφαλαίου και μεταφοράς κινδύνου, παρέχοντας έτσι μία γερή βάση λήψης αποφάσεων. 
– Οι εμπλεκόμενοι φορείς αντιμετωπίζουν θετικά την ολιστική διαχείριση κινδύνου, η οποία, για παράδειγμα, μπορεί να έχει άμεσο θετικό αντίκτυπο στο χρηματοδοτικό κόστος ή την αξιολόγηση μιας εταιρείας σε σχέση με τους ανταγωνιστές της.

Λύσεις για την ολιστική διαχείριση κινδύνου 
Η εστίαση της προσοχής στη διεύρυνση της γκάμας ασφαλίσιμων κινδύνων αποτελεί δεδηλωμένο στόχο της Munich Re. Ωστόσο, η πρόθεση δεν είναι να γίνουν ασφαλίσιμες όλες οι εξαιρέσεις του παρελθόντος, ούτε να αναληφθεί ο εγγενής επιχειρηματικός κίνδυνος. Πέρσι δημιουργήθηκε μία νέα μονάδα, η μονάδα Ειδικών Επιχειρηματικών Κινδύνων (SER), με στόχο την ανάπτυξη ολιστικών λύσεων για την πληθώρα νέων τύπων κινδύνων, μαζί με τους πελάτες. «Δουλεύουμε μαζί με τους πελάτες μας, ξεχωριστά για κάθε περίπτωση, κάνοντας πρώτα μια λεπτομερή ανάλυση του προφίλ των κινδύνων και στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας την ανάλυση αυτή για να προσδιορίσουμε την ανάγκη τους για κάλυψη και να αναπτύξουμε εξατομικευμένες λύσεις», επισημαίνεται χαρακτηριστικά. 
Οι λύσεις συνδυάζουν διάφορα στοιχεία που θα μπορούσαν εν δυνάμει να αποτελέσουν έναυσμα μιας απώλειας. Πλέον του «παραδοσιακού» κόστους, η κάλυψη μπορεί επίσης να περιλαμβάνει και απώλεια εισοδήματος ή την ασφάλιση των άυλων στοιχείων ενεργητικού, όπως τα σήματα, η φήμη και το ανθρώπινο κεφάλαιο. Η Munich Re έχει επίσης αναπτύξει και εντελώς νέες καλύψεις, όπως προστασία συμμετεχόντων σε κλινικές δοκιμές για τη φαρμακοβιομηχανία και κάλυψη κινδύνων ισολογισμού στον τομέα ηλιακής ενέργειας. Οι συγκεκριμένες αυτές λύσεις παρέχουν στον πελάτη ένα βαθμό σιγουριάς, στο σχεδιασμό ορισμένων καταστάσεων κινδύνου και απαιτήσεων ταμειακής ροής, και επίσης επιτρέπουν τη βέλτιστη κατανομή των κεφαλαίων.  
Οι πελάτες-στόχοι της Munich Re είναι μεγαλύτερες εταιρείες με κύκλους εργασιών μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Δεν υπάρχει περιορισμός ως προς τον κλάδο ή τη γεωγραφική περιοχή δραστηριοποίησης.

Προοπτικές 
Ακόμα και ένα σύστημα ολιστικής διαχείρισης κινδύνου δεν μπορεί να προλάβει την εμφάνιση μεγάλων απωλειών –για παράδειγμα, οποιοδήποτε σύστημα μπορεί να υπονομευθεί σκόπιμα και εν τέλει κανένα (ακραίο) συμβάν δεν είναι δυνατόν να καλυφθεί πλήρως, εκ των προτέρων. Στη βάση μιας ολιστικής θεώρησης της κατάστασης κινδύνου, απαιτούνται εξατομικευμένες λύσεις. Μία εταιρεία πρέπει να αποφασίσει ποιους κίνδυνους να κρατήσει, να ασφαλίσει ή να καλύψει μέσω των κεφαλαιαγορών. Η Munich Re παρέχει στους πελάτες της υποστήριξη και συμβουλές και στους τρεις αυτούς τομείς και ήδη προσφέρει καινοτόμες, εξατομικευμένες λύσεις.

Λύση φωτοβολταϊκών   Ένας επιχειρηματικός κίνδυνος υπό έλεγχο
Οι συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη, των διαρκώς αυξανόμενων απαιτήσεων σε ενέργεια και της σημαντικής αύξησης των τιμών του πετρελαίου, έδωσαν μία ώθηση στην ανανεώσιμη ενέργεια. Στη Γερμανία, που είναι πρωτοπόρος στον τομέα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει θέσει γερά θεμέλια για έναν επαναπροσανατολισμό της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, με το Νόμο περί Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Ακόμα και μετά τις πλέον πρόσφατες μειώσεις τιμών παρεχόμενης ενέργειας στο δημόσιο δίκτυο, η επιδοτούμενη από το κράτος αγορά παραμένει ελκυστική για τους παραγωγούς. 
Στο πλαίσιο των τιμών αυτών, η Munich Re ανέπτυξε μία λύση διαχείρισης επιχειρηματικού κινδύνου (ERM) κατόπιν αιτήματος μιας γερμανικής εταιρείας κατασκευής φωτοβολταϊκών συστοιχιών, η οποία καλύπτει ακραίες διακυμάνσεις στην ετήσια υποβάθμιση των ΦΒ συστοιχιών. Σήμερα, η Munich Re έχει μία παγκοσμίως μοναδική πρόταση στον τομέα αυτόν, που της δίνει τη δυνατότητα να τοποθετηθεί πολύ δυναμικά στον τομέα των φωτοβολταϊκών, που χαρακτηρίζεται από υψηλή ανάπτυξη και μελλοντική προοπτική.  
Λόγω των εγγυημένων τιμών που καταβάλλονται για την τροφοδοτούμενη στο δίκτυο ενέργεια, οι εταιρείες εκμετάλλευσης ΦΒ συστοιχιών ενδιαφέρονται για συστοιχίες με μακροπρόθεσμα υψηλή απόδοση. Συνεπώς, παρέχουν εγγυήσεις απόδοσης για τις συστοιχίες που πωλούν και πρέπει, επομένως, να δημιουργούν προβλέψεις στους ισολογισμούς τους, οι οποίες βασίζονται στις καλύτερες δυνατές εκτιμήσεις και είναι εντελώς ανεπαρκείς σε περίπτωση απαίτησης. Επιπλέον, οι εταιρείες ηλιακής ενέργειας είναι, ως επί το πλείστον, νεοϊδρυθείσες εταιρείες, έχουν περιορισμένη ρευστότητα και πρέπει να προβαίνουν σε διαρκείς επενδύσεις για να ακολουθούν τους ρυθμούς της αγοράς. 
Η λύση ERM παρέχει στις εταιρείες ασφάλεια αλλά και οφέλη, με διάφορους τρόπους: 
– Παρέχει καλύτερη κάλυψη για τον κίνδυνο του κατασκευαστή των συστοιχιών από τη δημιουργία προβλέψεων.  
– Παρέχει κάλυψη για απρόσμενες, ακραίες διακυμάνσεις απόδοσης. Σε μία νεοαναπτυσσόμενη αγορά, όπως αυτή των φωτοβολταϊκών, με ετήσια ανάπτυξη περίπου 10%, ένας κατασκευαστής συστοιχιών μπορεί εύκολα να χάσει τη θέση του στην αγορά σε περίπτωση εμφάνισης μιας απώλειας –οι εξατομικευμένες λύσεις ERM μειώνουν αυτόν τον κίνδυνο. 
– Σε περίπτωση απαίτησης, η λύση ERM παρέχει ρευστότητα σε κόστος χαμηλότερο από αυτό της τραπεζικής χρηματοδότησης, για παράδειγμα. 
– Καθώς η λύση ERM έχει αναπτυχθεί ως ολιστική προσέγγιση της διαχείρισης επιχειρηματικών κινδύνων, οι οίκοι αξιολόγησης και οι τράπεζες που παρέχουν χρηματοδότηση, λαμβάνουν υπόψη τη μείωση του κινδύνου και ιδιαίτερα τη διασπορά του κινδύνου που παρέχει αυτή. 
– Η εξατομικευμένη κάλυψη κινδύνων μειώνει το κόστος κεφαλαίου του κατασκευαστή συστοιχιών και πληρώνει η ίδια μέρος των ασφαλίστρων. 
Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλες ασφαλιστικές καλύψεις, αυτή η λύση ERM δεν είναι «πλήρες πακέτο ξεγνοιασιάς» το οποίο, σε περίπτωση απαίτησης, θέτει την εταιρεία στην κατάσταση που θα ήταν, αν δεν είχε επέλθει ο κίνδυνος, αλλά, αντίθετα, εγγυάται ένα επιπρόσθετο, γρήγορα διαθέσιμο, αν και περιορισμένο, ποσό ρευστότητας, που δίνει στην εταιρεία τη δυνατότητα να συνεχίσει να λειτουργεί. 
Η Munich Re είναι η μόνη εταιρεία που προσφέρει μία λύση ERM για τη διακύμανση απόδοσης των φωτοβολταϊκών συστοιχιών. Ως πρωτοπόρος υποστηρίζει μία πολύ δυναμική και πολλά υποσχόμενη αγορά, με κερδοφόρες λύσεις για έναν κίνδυνο που μπορεί να εκτιμήσει. Για τη Munich Re, η κλιματική αλλαγή αποτελεί στρατηγικό ζήτημα και έτσι η ανάπτυξη ιδεών για την κάλυψη της ανανεώσιμης ενέργειας είναι αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής της.   

*Ο Wolfgang Boffo είναι Risk Consultant στη Μονάδα Ειδικών Επιχειρηματικών Κινδύνων. Είναι εμπειρογνώμων στην ολιστική διαχείριση κινδύνου, αναλύει τα προφίλ κινδύνου των εταιρειών και εντοπίζει τις ανάγκες μετριασμού του κινδύνου.     
Ο Christian Scharrer είναι Risk Consultant στη Μονάδα Ειδικών Επιχειρηματικών Κινδύνων. Έχει σπουδάσει βιομηχανική μηχανική και διαχείριση και ασχολείται με επιχειρηματικούς κινδύνους στους τομείς ενέργειας, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στρατηγικών αντιστάθμισης για τον περιορισμό της έκθεσης.