Η Ασφαλιστική Αγορά της Κύπρου το 2011

Tο 2011 ήταν για την Κύπρο μία χρονιά που σημαδεύτηκε από την καταστροφική έκρηξη στη Ναυτική Βάση “Ευάγγελος Φλωράκης”, στο Μαρί. Οι συνέπειές της, οικονομικές και κοινωνικές, ήταν αισθητές για πολλούς μήνες μετά. Η επακόλουθη κατάρρευση του δικτύου ηλεκτροδότησης της χώρας, με θλιβερές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα, σε συνδυασμό με το βάθεμα της κρίσης στην Ευρωζώνη –μην ξεχνάμε και τους στενούς οικονομικούς δεσμούς της Κύπρου με την Ελλάδα–, δημιούργησε εμπόδια στην ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας. 
Την ίδια χρονιά η ασφαλιστική βιομηχανία κλήθηκε να αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη ασφαλιστική ζημιά στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας και είδε τους ρυθμούς ανάπτυξής της να επιβραδύνονται. Παρόλα αυτά, και σ’ αυτήν την περίπτωση, η ασφαλιστική βιομηχανία απέδειξε την αντοχή της σε αντίξοες συνθήκες.

 Όσον αφορά το τραγικό συμβάν η αντίδρασή της ήταν άμεση. Κατάφερε να επισπεύσει τις διαδικασίες και πλήρωσε τις αποζημιώσεις τόσο προς τα νοικοκυριά όσο και προς την Αρχή Ηλεκτρικής Ενέργειας για τις ζημιές στο Σταθμό του Βασιλικού, αποδεικνύοντας, παράλληλα, την πέρα από κάθε αμφιβολία κρίσιμη σημασία της ασφάλισης για όλους.
Από την ετήσια έκθεση με τα στατιστικά στοιχεία του 2011, που εξέδωσε πρόσφατα ο Σύνδεσμος Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου (ΣΑΕΚ), αντλούμε ενδιαφέροντα στοιχεία που επιβεβαιώνουν τις ισχυρές αντιστάσεις των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη συγκεκριμένη αγορά. Παράλληλα, διαπιστώνουμε ότι μια σειρά από θέματα που απασχολούν την ελληνική ασφαλιστική αγορά, απασχόλησαν το 2011 και συνεχίζουν να απασχολούν και την κυπριακή.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. 

Οι άνθρωποι και οι εταιρείες
34 ασφαλιστικές επιχειρήσεις δραστηριοποιήθηκαν το 2011 στην Κύπρο (26 εγχώριες, 3 υποκαταστήματα αλλοδαπών ασφαλιστικών εταιρειών και 5 ασφαλιστικές επιχειρήσεις με καθεστώς Ελεύθερης Εγκατάστασης). Παράλληλα, δραστηριοποιήθηκαν και 393 ασφαλιστικές επιχειρήσεις με καθεστώς Ελεύθερης Παροχής Υπηρεσιών. 
8 ασφαλιστικές εταιρείες δραστηριοποιήθηκαν στην ασφάλιση Ζωής, 23 στις ασφαλίσεις ζημιών, ενώ 3 και στους δύο κλάδους.
Με πληθυσμό που φτάνει τις 862.000, η Κύπρος είναι μία μικρή αγορά και ο αριθμός των βασικών παικτών έχει παραμείνει σταθερός τα τελευταία χρόνια. Τα ασφάλιστρα Ζωής το 2011 μοιράστηκαν μεταξύ 11 ασφαλιστικών εταιρειών, με το μερίδιο αγοράς των 3 πρώτων να φτάνει το 71%, των 5 πρώτων το 84% και τις εταιρείες που ελέγχονται από τράπεζες να κατέχουν μερίδιο αγοράς που φτάνει το 70%. Τα συνολικά ασφάλιστρα στον κλάδο Γενικών Ασφαλίσεων μοιράστηκαν ανάμεσα σε 31 εταιρείες (σε αυτές συμπεριλαμβάνονται και εταιρείες Ζωής που δραστηριοποιούνται στον κλάδο ατυχημάτων), με το μερίδιο αγοράς των 3 πρώτων να φτάνει το 33% και των 5 πρώτων το 45%. Οι ελεγχόμενες από τις τράπεζες εταιρείες κατείχαν μερίδιο αγοράς στον κλάδο της τάξης του το 47%.
Εκείνο που επίσης θα πρέπει να τονιστεί είναι ότι, παρά το σκληρό οικονομικό περιβάλλον και τα πρωτοφανή ποσοστά ανεργίας που επικρατούν, η κυπριακή ασφαλιστική βιομηχανία συνέχισε το 2011 να παρέχει απασχόληση και εισόδημα σε μεγάλα τμήματα του εργαζόμενου πληθυσμού, αφενός απασχολώντας άμεσα περισσότερα από 4.000 άτομα, αφετέρου υποστηρίζοντας τη βιωσιμότητα ενός ευρέος φάσματος επιχειρήσεων –για παράδειγμα, στους τομείς της επισκευής αυτοκινήτων και των υπηρεσιών υγείας παραμένει ο μεγαλύτερος αγοραστής υπηρεσιών.

Οι αριθμοί
Κάτω από την επίδραση του επιδεινούμενου οικονομικού περιβάλλοντος, τόσο ο κλάδος Ζωής όσο και ο κλάδος Γενικών Ασφαλίσεων σημείωσαν επιβράδυνση κατά τη διάρκεια του 2011, αλλά όχι αρνητικά αποτελέσματα. Τα συνολικά ακαθάριστα ασφάλιστρα αυξήθηκαν κατά 2,1% (5% το 2010), σε €854 εκατ. το 2011, από €836,5 εκατ. το 2010 (στα στοιχεία δεν συμπεριλαμβάνονται τα αποτελέσματα των εταιρειών που λειτουργούν με καθεστώς ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, για τις οποίες δεν υπάρχουν, προς το παρόν, διαθέσιμα στοιχεία).
Στον κλάδο Γενικών Ασφαλίσεων τα ακαθάριστα ασφάλιστρα (μη συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος συμβολαίου) αυξήθηκαν κατά 1,9% (3,8% το 2010), σε €469,5 εκατ. από €460,7 εκατ. το 2010. Το αποτέλεσμα αυτό είναι πρωτίστως αποτέλεσμα της αδύναμης παρουσίας του κλάδου αυτοκινήτου, όπου τα συνολικά ασφάλιστρα έπεσαν στα €183.000, λόγω της συρρίκνωσης των πωλήσεων αυτοκινήτων και της ταυτόχρονης απόσυρσης παλαιών οχημάτων. Ωστόσο, η ασφάλιση Αυτοκινήτου παραμένει, μακράν, και στην Κύπρο, ο μεγαλύτερος κλάδος των Γενικών ασφαλίσεων με τη συνολική παραγωγή ασφαλίστρων το 2011 να φτάνει τα €192,3 εκατ. (συμπεριλαμβανομένου του Hire Risk Pool).
Ο κλάδος Ζωής είχε τη μεγαλύτερη πτώση όσον αφορά το ρυθμό ανάπτυξης, από 6,4% το 2010 σε μόλις 2,3% το 2011. Αυτό αντιστοιχεί σε μία αύξηση των εγγεγραμμένων ασφαλίστρων (συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος συμβολαίου) από €375,8 εκατ. το 2010 σε €384,6 εκατ. το 2011.
Ο κλάδος, συνήθως πιο ευαίσθητος στις αλλαγές του οικονομικού περιβάλλοντος, έχει έρθει και στην Κύπρο αντιμέτωπος με μία όλο και αυξανόμενη τάση εξαγορών συμβολαίων ζωής πριν τη λήξη, στην οποία προχωρούν πολλοί ασφαλισμένοι, όσο αυξάνει η οικονομική δυσπραγία και η έλλειψη ρευστότητας των νοικοκυριών. Μια δυσπραγία, η οποία δημιουργεί και ένα επιπλέον πρόβλημα στους Κυπρίους ασφαλιστές: οι πελάτες τους δυσκολεύονται να πληρώσουν τα ασφάλιστρά τους στην ώρα τους (σας θυμίζει κάτι;).

Έξοδα/Δαπάνες
Οι συνολικές δαπάνες, συμπεριλαμβανομένων των λειτουργικών εξόδων, των πληρωτέων προμηθειών και του κόστους πρόσκτησης, αυξήθηκαν κατά 3,3% το 2011, φτάνοντας τα €218 εκατ. (€211 εκατ. το 2010). Ειδικότερα τα λειτουργικά έξοδα στον κλάδο Γενικών Ασφαλίσεων ανήλθαν σε €140 εκατ., ποσό που αντιστοιχεί στο 31% των ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων (30% το 2010). Στον κλάδο Ζωής τα λειτουργικά έξοδα ανήλθαν σε €78 εκατ., ήτοι 21,3% των ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων (21,8% το 2010).
Επενδύσεις
Στις 31/12/2011 οι συνολικές επενδύσεις (δεν περιλαμβάνονται τα ίδια κεφάλαια) έφτασαν τα €1.860 εκατ., έναντι €2.079 εκατ. το 2010. Από αυτά, τα €1.629 εκατ. αφορούσαν επενδύσεις του κλάδου Ζωής και τα €231 εκατ. επενδύσεις του κλάδου Ζημιών.
Τα αποθέματα του κλάδου Ζωής τοποθετήθηκαν κυρίως σε επενδύσεις με υψηλές μακροπρόθεσμες αποδόσεις, ενώ του κλάδου Ζημιών σε καταθέσεις και ομόλογα, λόγω της ανάγκης για ρευστότητα και της σταθερής αξίας των εν λόγω επενδύσεων, δεδομένης και της βραχυπρόθεσμης φύσης των υποχρεώσεων του κλάδου. 
Απαιτήσεις
Παρά την επιβράδυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, το επίπεδο των απαιτήσεων αυξήθηκε πάρα πολύ το 2011, λόγω της έκρηξης στο Μαρί και των συνεπειών της. Συνολικά, οι απαιτήσεις σημείωσαν αύξηση 75%, φτάνοντας τα €867 εκατ., από €495 εκατ. το 2010. Από αυτά, τα €582,4 εκατ. αφορούσαν ζημιές στον κλάδο Γενικών ασφαλίσεων (+142% σε σχέση με το 2010), ενώ τα €284,8 εκατ. απαιτήσεις στον κλάδο Ζωής (+12% σε σχέση με το 2010).
Εκτός των απαιτήσεων που σχετίζονται με την έκρηξη, οι οποίες έφτασαν τα €357 εκατ., οι συνολικές απαιτήσεις έφτασαν τα €510 εκατ. το 2011, από €495 εκατ. το 2010, σημειώνοντας μία ετήσια αύξηση της τάξης του 3%.

Οι κοινοί προβληματισμοί
Μια αυξανόμενη και μακροπρόθεσμη ανησυχία της κυπριακής βιομηχανίας είναι η ταχεία αύξηση των ψευδών ή/και υπερβολικών απαιτήσεων. Ένα πρόβλημα που, βεβαίως, υπήρχε, αλλά η κρίση το μεγέθυνε, με αποτέλεσμα να έχει επιδεινωθεί τα τελευταία δύο χρόνια και να είναι ιδιαίτερα έντονο στους κλάδους αυτοκινήτων και ασφάλισης υγείας. Ο ΣΑΕΚ, στα πλαίσια της αποφασιστικής προσπάθειάς του να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, συνεργάζεται με την αστυνομία και τα μέτρα που έχουν ληφθεί δείχνουν να υπάρχει βελτίωση των αποτελεσμάτων. Επιπλέον, ο κλάδος εξετάζει το ενδεχόμενο της εισαγωγής ηλεκτρονικών συστημάτων, που θα βοηθήσουν την έγκαιρη διάγνωση δόλιων απαιτήσεων, και ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη μία μελέτη για το πώς θα εφαρμοστεί ένα τέτοιο σύστημα.
Το Solvency ΙΙ παραμένει στην κορυφή των προτεραιοτήτων και αποτελεί τον κύριο στρατηγικό στόχο και της κυπριακής ασφαλιστικής αγοράς. Οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν ήδη ολοκληρώσει πολλές από τις προπαρασκευαστικές εργασίες συμμόρφωσής τους, ενώ βρίσκονται και σε στενή συνεργασία με την εποπτική αρχή, για την ομαλή και έγκαιρη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο της Κύπρου. 
Κάποια προβλήματα που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια των ασκήσεων QIS και σχετίζονται με την τοπική αγορά εξετάστηκαν και τα αποτελέσματα είναι μέχρι στιγμής θετικά. Επίσης, με οδηγό την αξιολόγηση της Gap Market Analysis, προσδιόρισαν τους τομείς στους οποίους απαιτούνται συνέργειες και τις δυνατότητες μείωσης του κόστους που υπάρχουν, και προχώρησαν στην προετοιμασία των πρότυπων εγχειριδίων που απαιτούνται από την οδηγία. Οι παράγοντες της αγοράς δηλώνουν αισιόδοξοι ότι τα πράγματα θα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο και ότι η κυπριακή ασφαλιστική βιομηχανία θα είναι πλήρως προετοιμασμένη για την πλήρη εφαρμογή της οδηγίας από το 2014.
Η κυπριακή ασφαλιστική αγορά έχει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης. Το εμπόδιο, και εκεί, είναι η Πολιτεία, η οποία, παρά την απογοητευτική κατάσταση της οικονομίας, τα τελευταία χρόνια, συνέχισε και το 2011 να παραμελεί τις πραγματικές δυνατότητες ανάπτυξης του ασφαλιστικού κλάδου και την πολύτιμη συμβολή που θα μπορούσε να έχει σε μια σειρά από βασικούς τομείς, όπως αυτή των συντάξεων και της υγείας. «Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι η δυνατότητα για σημαντική μελλοντική ανάπτυξη υπάρχει, με την προϋπόθεση ότι το κράτος θα αναγνωρίσει ότι σε αυτούς τους δύο τομείς, η ασφαλιστική βιομηχανία έχει ένα σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει, όπως το κάνει και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες», επισημαίνει ο κ. Φ. Ζαχαριάδης (φωτ.), Πρόεδρος του ΣΑΕΚ, τονίζοντας ότι «από τη μεριά μας θα συνεχίσουμε να προωθούμε τις προτάσεις μας, πιστεύοντας ότι τα βάσιμα επιχειρήματα και το παράδειγμα της παγκόσμιας εμπειρίας για τις δυνατότητες του κλάδου μας τελικά θα υπερισχύσουν και ο συμπληρωματικός ρόλος μας σε αυτούς τους τομείς θα αναγνωριστεί».