ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Mια ασθένεια με πολλά “πρόσωπα” αναζητά ασφάλιση

της Δήμητρας Καζάντζα

Κατάθλιψη, μία ασθένεια που δεν κάνει διακρίσεις ηλικιακές, φυλετικές-εθνικές ή κοινωνικοοικονομικές, που δείχνει μια ιδιαίτερη προτίμηση στις γυναίκες χωρίς όμως να αγνοεί και τους άνδρες, που εμφανίζεται συχνότερα στους άγαμους, τους διαζευγμένους και τους κατοίκους αγροτικών περιοχών, αλλά “κλείνει το μάτι” όλο και περισσότερο στους κατοίκους των αστικών κέντρων και παίρνει διαστάσεις …επιδημίας. Με αυτά τα δεδομένα, η προσέγγισή της από ασφαλιστική σκοπιά, έστω και αμέσως μετά τις διακοπές (διάστημα κατεξοχήν καταθλιπτικό) ήταν μία πρόκληση. 
Στα πλαίσια αυτά, απευθυνθήκαμε στις εταιρίες Αlico, Allianz, ΑΧΑ, Εθνική, Generali, Groupama, ING, Interamerican και Victoria, με το ερώτημα αν η κατάθλιψη ασφαλίζεται και πώς. Όλες οι εταιρίες –με εξαίρεση την Εθνική (το ερώτημά μας συνέπεσε χρονικά με την ανακοίνωση πώλησης της εταιρίας)–ανταποκρίθηκαν, βοηθώντας μας να ξεκαθαρίσουμε, όσο ήταν δυνατό, το ασφαλιστικό πλαίσιο μιας ασθένειας σοβαρής αλλά και αρκετά περίπλοκης.

Λίγα λόγια για την κατάθλιψη
Η κατάθλιψη αποκαλείται και –όχι άδικα– η νόσος του 21ου αιώνα, αφού, όπως δείχνουν οι στατιστικές, το 6% του γενικού πληθυσμού, το 7%-8% κατ’ άλλους, δηλαδή, 350-500 εκατ. άνθρωποι, σε όλο τον κόσμο, έχει υποφέρει κάποια στιγμή στη ζωή του από κατάθλιψη. Μόνο στη χώρα μας ο αριθμός ανέρχεται σε 550 χιλιάδες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό έγείας (ΠΟέ), οι τάσεις της ασθένειας είναι σαφώς αυξητικές, αφού μέχρι το 2020 θα είναι η 2η ως προς το δείκτη βαρύτητας ασθένεια (από 4η που είναι σήμερα). Κάποιοι μάλιστα πιστεύουν ότι στις δυτικές κοινωνίες της αχαλίνωτης ανταγωνιστικότητας και της αποξένωσης θα αναδειχτεί σε 1η.
Πρόκειται για μία πάθηση που παρουσιάζει υψηλή πιθανότητα αυτοκτονίας. Σύμφωνα με τις στατιστικές, κάθε 1/12 λεπτού της ώρας ένα άτομο που υποφέρει από κατάθλιψη οδηγείται στην αυτοκτονία. Μόνο στην Ευρώπη οι βεβαιωμένες αυτοκτονίες ανέρχονται σε 150.000 το χρόνο, ενώ οι απόπειρες είναι πολλαπλάσιες.  
Εκτός από το γεγονός ότι αποτελεί σημαντική απειλή για τη δημόσια υγεία, η κατάθλιψη, όπως και όλες οι ψυχικές διαταραχές έχει εξίσου σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. έπολογίζεται ότι στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι πολυδιάστατες επιπτώσεις των ψυχικών διαταραχών στοιχίζουν περίπου το 3% με το 4% του ΑΕΠ. Επίσης, οι ψυχικές διαταραχές στο σύνολό τους αποτελούν την κύρια αιτία της πρόωρης συνταξιοδότησης και των συντάξεων αναπηρίας.
Το πρόβλημα με τη συγκεκριμένη νόσο είναι, όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει η καμπάνια που ξεκίνησε τον περασμένο Απρίλιο, στα πλαίσια του Σχεδίου Δράσης για την Κατάθλιψη, ότι πρόκειται για «μία ασθένεια με πολλά “πρόσωπα”». 
Αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης γενετικών, βιολογικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων, η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από πολυμορφία, άτυπη πολλές φορές συμπτωματολογία, ενώ η ικανότητά της να υποδύεται και να μιμείται οποιαδήποτε νόσο, ξεγελά τους μη ειδικούς γιατρούς. Καταθλιπτική διάθεση, σωματικές αιτιάσεις, διαταραχές ύπνου και όρεξης, άλλοτε μέσα από υπερένταση, εκρηκτικότητα, κρίσεις θυμού, και άλλοτε μέσα από μια μάσκα απατηλής ευτυχίας είναι μερικά από τα συμπτώματα.
Μια επιπλέον δυσκολία είναι ότι πολλές φορές τα άτομα που υποφέρουν από κατάθλιψη αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν τι τους συμβαίνει. Ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που ο φόβος του στιγματισμού δεν τους αφήνει να εξωτερικεύσουν αυτά που νιώθουν και να αναζητήσουν βοήθεια –δεν είναι τυχαίο ότι 1 στα 5 τηλεφωνήματα που δέχονται οι γραμμές επικοινωνίας γίνονται από συγγενείς ή φίλους ανθρώπων που υποφέρουν από κατάθλιψη.
Οι ειδικοί λένε ότι, σήμερα, η κατάθλιψη αντιμετωπίζεται στο 80% των περιπτώσεων με την εφαρμογή συνδυασμένης φαρμακευτικής και ψυχολογικής θεραπείας, αρκεί ο ασθενής να ξεπεράσει τους προσωπικούς “σκοπέλους” που τον εμποδίζουν να ζητήσει βοήθεια.

Ασφαλίζεται ή όχι η Κατάθλιψη; 
Η ιδιαιτερότητα της κατάθλιψης ως νόσου με την ποικιλία εκδηλώσεων και παραμέτρων, ακόμα και επιπλοκών, αλλά και η έλλειψη αξιόπιστων μελετών και στατιστικών στοιχείων, που θα επέτρεπαν στους underwriters να κάνουν μια πιο ασφαλή εκτίμηση, καθιστούν δύσκολη ακόμα και αδύνατη τη διαχείρισή της αποζημιωτικά. Απαραίτητες προϋποθέσεις, ώστε η κατάθλιψη να καλύπτεται στα Νοσοκομειακά, Εξωνοσοκομειακά και γενικότερα στα ασφαλιστικά προγράμματα, είναι η αξιολόγηση και η σταδιοποίηση της νόσου, που με τα σημερινά δεδομένα είναι πολύ δύσκολη, όπως μας επισημαίνει σχετικά η κα Ελένη Μάνου, Δ/ντρια Ατομικών Ασφαλίσεων Ζωής του Ομίλου Generali. Για τις περισσότερες εταιρίες, λοιπόν, η κατάθλιψη δεν παρουσιάζει ασφαλιστικό ενδιαφέρον και δεν θεωρείται γενικώς ασφαλίσιμος κίνδυνος, κυρίως όσον αφορά σε προϊόντα ανικανότητας και υγείας. Εταιρίες, όπως η Alico, η Allianz, η AXA και η Victoria, την κατατάσσουν στις μόνιμες εξαιρέσεις, όπως και το σύνολο των ψυχικών παθήσεων, και αποφεύγουν να την ασφαλίσουν.
Σύμφωνα με τον κ. Γιάννη Βασαλάκη, έποδιευθυντή Under-writing & Αποζημιώσεων Ατομικών Ασφαλίσεων Ζωής & έγείας της Interamerican, η μόνη δυνατότητα ασφάλισης της κατάθλιψης αφορά στην κάλυψη της ασφάλειας ζωής, με ορισμένες όμως προϋποθέσεις. Όπως μας ανέφερε σχετικά: «Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία υπάρχει ένα μεγάλο φάσμα επιπέδων βαρύτητας τα οποία αντίστοιχα ταξινομούν ένα ιστορικό κατάθλιψης σε διάφορα επίπεδα ασφαλιστικής επικινδυνότητας.
Έτσι, σε ορισμένες περιπτώσεις οι οποίες πληρούν βασικά κριτήρια underwriting (π.χ. συχνότητα επεισοδίων, είδος και συχνότητα αγωγής, αριθμός νοσηλειών, χρόνος που έχει παρέλθει από το τελευταίο επεισόδιο κ.ά.) θα μπορούσε να εκτιμηθεί αποκλειστικά και μόνο ο κίνδυνος της θνησιμότητας και να δοθεί κάλυψη με επασφάλιστρο μόνο σε βασική ασφάλεια ζωής (απλή ασφάλεια θανάτου)».
Βεβαίως υπάρχουν και εταιρίες, όπως η ING και η Generali, οι οποίες στα νοσοκομειακά προγράμματα που προσφέρουν, καλύπτουν και δαπάνες συνεπεία κατάθλιψης, εάν όμως αυτές πραγματοποιηθούν εντός νοσοκομείου. Συνήθως πρόκειται για περιπτώσεις ασθενών που κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους λόγω ατυχήματος ή χρόνιας, σοβαρής ασθένειας εμφανίζουν καταθλιπτική συμπεριφορά και χρήζουν αγωγής. Σ’ αυτή την περίπτωση, καλύπτονται τα έξοδα που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της νοσηλείας και στα οποία συμπεριλαμβάνεται η φαρμακευτική αγωγή και η αμοιβή του θεράποντος ιατρού. Η κάλυψη του κόστους, όπως μας εξήγησε η κα Άννα Χατζόκου, Customer & Product Communications Marketing / Corporate Communications της ING, γίνεται σύμφωνα με τις παροχές και τα όρια του ασφαλιστηρίου που έχουν επιλεγεί κατά τη σύναψη της ασφάλισης. 
Η Groupama, όπως μας ανέφερε ο Αναπλ. Δ/ντής έποδιεύθυνσης Ασφαλίσεων Ζωής της Εταιρίας, κ. Κ. Πάντος, αν και κατατάσσει γενικά την κατάθλιψη στις εξαιρέσεις, καλύπτει δαπάνες συνεπεία κατάθλιψης (αμοιβή γιατρού) που θα πραγματοποιηθούν στα πλαίσια νοσηλείας μετά από ατύχημα. Επιπλέον, η Εταιρία καλύπτει, μέχρι και δύο χρόνια, την απώλεια εισοδήματος, αν ο ασφαλισμένος της, ο οποίος έχει σχετική προσθήκη στο συμβόλαιό του, παραμείνει εκτός δουλειάς λόγω κατάθλιψης, η οποία προκλήθηκε από ασθένεια ή ατύχημα. 
Διαπιστώνουμε, λοιπόν, ότι η κατάθλιψη είτε δεν ασφαλίζεται από ορισμένες εταιρίες είτε ασφαλίζεται μερικώς ή έμμεσα από κάποιες άλλες. Το σίγουρο είναι πάντως ότι ολοκληρωμένη ασφαλιστική κάλυψη, ειδικά όσον αφορά τη θεραπεία της νόσου, η οποία απαιτεί αρκετό χρόνο, δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή.
Από τη στιγμή όμως που η κατάθλιψη αναδεικνύεται ως η μία από τις σοβαρότερες νόσους της εποχής μας και το ενδιαφέρον του κόσμου αυξάνεται γι’ αυτή, το ερώτημα που εύλογα τίθεται είναι αν υπάρχει περίπτωση στο μέλλον να καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά προγράμματα. 
Όπως έχει συμβεί και με πολλές ακόμα σοβαρές ασθένειες, αυτό εξαρτάται από την εξέλιξη της ιατρικής η οποία, ευτυχώς για τους ασθενείς, είναι δυναμική. Η πρόοδος των ερευνών σχετικά με τα στάδια της πρόγνωσης, των αιτίων, της διαγνωστικής μεθοδολογίας και της φαρμακευτικής αγωγής της κατάθλιψης θα δώσουν στους underwriters τη δυνατότητα να εκτιμήσουν και αυτόν τον κίνδυνο και στις ασφαλιστικές εταιρίες να τον καλύψουν.