Στις 26 Μαρτίου, κατατέθηκε στη Βουλή το Σχέδιο Νόμου «Κανονισμός Ασφάλισης ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και λοιπές διατάξεις», στο ΣΤ’ κεφάλαιο του οποίου (Άρθρο 49), περιέχονταν διατάξεις της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή για τη ρύθμιση οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και την προαγωγή της διαφάνειας στη λειτουργία της ασφαλιστικής αγοράς.
Στις 29 Μαρτίου, ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, κ. Γιώργος Κουτρουμάνης, απέσυρε το άρθρο 49, επικαλούμενος τις διαβουλεύσεις με την ΕΚΤ σχετικά με το θέμα των υπερχρεωμένων νοικοκυριών.
Το “έργο” της κατάθεσης και απόσυρσης νομοσχεδίων ή τροπολογιών “παίζεται” σε συνέχειες στην ελληνική πραγματικότητα. Τον περασμένο Σεπτέμβρη, η τροπολογία για τη λειτουργία του Επικουρικού Κεφαλαίου ήταν ένα ακόμη επεισόδιο στο ίδιο …έργο. Και τότε, με την περίπτωση του Επικουρικού, είχαμε καταγράψει τις αντιδράσεις που προκάλεσε το όλο θέμα. Αυτή τη φορά, ωστόσο, δεν είχαμε απλά αντιδράσεις από τους ενδιαφερόμενους ή …θιγόμενους? είχαμε και απειλές (!) προς τις ασφαλιστικές εταιρείες –από 41 ενώσεις καταναλωτών–, είχαμε και την παραίτηση του Γενικού Γραμματέα Καταναλωτή, κ. Δημήτρη Σπυράκου…
Η παραίτηση του ΓΓΚ και η …τραγική ειρωνεία
(κατά τον κ. Κουτρουμάνη)
Οι λόγοι της παραίτησης του κ. Σπυράκου δεν έγιναν επισήμως γνωστοί. Η σχετική δήλωσή του, της 10ης Απριλίου, τυπική και ολιγόλογη: «Σήμερα υπέβαλα στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, με κοινοποίηση στον Πρωθυπουργό, την παραίτησή μου από τη θέση του Γενικού Γραμματέα Καταναλωτή. Ευχαριστώ όλους όσοι βοήθησαν το έργο της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή.
Ασφαλώς θα συνεχίσω να εργάζομαι ως πολίτης και επιστήμονας με την ίδια αφοσίωση για την προαγωγή της προστασίας των καταναλωτών».
Την ίδια ημέρα, στις 10 Απριλίου δηλαδή, αργά το βράδυ, ο Υπουργός Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης, κ. Γιώργος Κουτρουμάνης, δήλωσε στη Βουλή ότι ολοκληρώθηκε η διαδικασία διαβούλευσης των συνεργατών του με το τεχνικό κλιμάκιο του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η εξέλιξη για τις ρυθμίσεις αναφορικά με τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά ήταν θετική, όπως είπε, όμως «Τραγική ειρωνεία, που δεν προλάβαμε να κατατεθεί και να ψηφιστεί. Μέχρι αύριο», συμπλήρωσε, «ολοκληρώνεται η διαβούλευση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με την Τράπεζα της Ελλάδος και φαίνεται ότι υπάρχει πλέον η δυνατότητα να προχωρήσει η ρύθμιση αυτή. Επειδή, όμως, κλείνει η Βουλή, έχω ενημερώσει το Γραφείο του Πρωθυπουργού, προκειμένου να εξετάσουμε τη δυνατότητα ρύθμισης με πράξη νομοθετικού περιεχομένου». Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, ωστόσο, δεν υπήρξε εξέλιξη επί του θέματος.
Πεδίο αντεγκλήσεων οι ρυθμίσεις για τη διαφάνεια
Εκτός των ρυθμίσεων για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, στο άρθρο 49 υπήρχαν και οι ρυθμίσεις για τη διαφάνεια στη λειτουργία της ασφαλιστικής αγοράς. Σε αυτές τις τελευταίες δεν έκανε καμία αναφορά ο κ. Κουτρουμάνης στη βραδινή δήλωσή του, όμως, –τραγική ειρωνεία–, οι ρυθμίσεις αυτές ήταν η αφορμή να στοχοποιηθούν για μια ακόμα φορά συλλήβδην οι ασφαλιστικές εταιρείες της αγοράς μας από ενώσεις καταναλωτών, οι οποίες έσπευσαν να “καταγγείλουν” την απόσυρση αυτών και μόνο των διατάξεων, χωρίς να κάνουν καμία νύξη για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά!
Οι ρυθμίσεις για τη διαφάνεια, ωστόσο, δεν είναι κάτι καινούργιο για την ελληνική ασφαλιστική αγορά. Έχουν προϊστορία περίπου δύο χρόνων. Σε αυτό το διάστημα προφανώς δεν κατέστη δυνατό να βρεθεί …κοινός τόπος μεταξύ ΓΓΚ, ΕΑΕΕ, ΕΑΔΕ, όπως προκύπτει από τις ενστάσεις-παρατηρήσεις που εξέφρασαν για τις κατατεθείσες και αποσυρθείσες στη συνέχεια διατάξεις. Το …γαϊτανάκι των αντιδράσεων συμπληρώθηκε από 41 ενώσεις καταναλωτών και σ’ όλα αυτά θα αναφερθούμε στη συνέχεια…
Η …προϊστορία
Η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή εδώ και δύο χρόνια περίπου επιχείρησε να θέσει συγκεκριμένους κανόνες διαφάνειας στη λειτουργία της ασφαλιστικής αγοράς. Το αρχικό κείμενο που παρουσίασε υπήρξε αντικείμενο εντονότατου σχολιασμού από πλευράς ασφαλιστικής αγοράς, ακολούθησε μια μακρά περίοδος διαβούλευσης μεταξύ των ενδιαφερόμενων πλευρών και του Γενικού Γραμματέα Καταναλωτή, κ. Δημήτρη Σπυράκου, και το περασμένο καλοκαίρι είδε το φως της δημοσιότητας ένα αντίστοιχο σχέδιο νόμου, τα άρθρα του οποίου είχαμε φιλοξενήσει στο τεύχος Ιουνίου της «Α.Α».
Είχε προηγηθεί –θυμίζουμε–, στις 26 Μαΐου του 2011, συνάντηση της τότε Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, κας Λούκας Κατσέλη, και του κ. Δ. Σπυράκου με το Προεδρείο της ΕΑΕΕ, στη διάρκεια της οποίας συζητήθηκε το σχέδιο νόμου που θα ετίθετο σε δημόσια διαβούλευση. Σ’ εκείνη τη συνάντηση, μάλιστα, είχαν συζητηθεί και ζητήματα που σχετίζονται με το θεσμό των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης, γεγονός που μας οδήγησε στο να συμπεράνουμε και να υπογραμμίσουμε τότε ότι «από τη διαφάνεια εξαρτάται το άνοιγμα του 2ου Πυλώνα». Οι δύο πλευρές, σύμφωνα με την ανακοίνωση που είχε τότε εκδοθεί, αποφάσισαν «τη συγκρότηση μίας κοινής ομάδας εργασίας, η οποία θα συζητήσει και θα επεξεργαστεί θέματα κοινού ενδιαφέροντος, με στόχο τη δημιουργία μίας ανταγωνιστικής ασφαλιστικής αγοράς, η οποία θα λειτουργήσει τόσο προς όφελος των καταναλωτών, μέσω της λήψης υψηλής ποιότητας και σωστά τιμολογημένων υπηρεσιών, όσο και υπέρ της αποτελεσματικής λειτουργίας του κλάδου». Από εκείνη τη συνάντηση παρήλθε ένας σχεδόν χρόνος, οπότε η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή επανέφερε τις διατάξεις για τη διαφάνεια στο άρθρο 49.
Οι αποσυρθείσες διατάξεις του άρθρου 49
Αν και ο βίος τους ήταν εξαιρετικά βραχύς –μόλις τεσσάρων ημερών, όσο το διάστημα που μεσολάβησε από την κατάθεση έως την απόσυρσή τους–, οι διατάξεις για τη διαφάνεια ήταν ικανές να προκαλέσουν …αντιδράσεις, τόσο θετικές όσο και αρνητικές.
Για λόγους οικονομίας του χώρου δεν παραθέτουμε τις εν λόγω διατάξεις του άρθρου 49 (παρ. 14-22) –είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα μας www.aagora.gr–, συνοπτικά όμως και σύμφωνα με όσα αναφέρονταν στην αιτιολογική έκθεση σημειώνουμε τα ακόλουθα:
l Με την παράγραφο 14 του άρθρου 49 επιχειρήθηκε η τροποποίηση τoυ άρθρου 2 παρ. 6 του Ν. 2496/1997. Μεταξύ άλλων, σημειωνόταν στην αιτιολογική έκθεση ότι « (…) με τη νέα διάταξη προβλέπεται, δίχως να θίγεται το δικαίωμα εναντίωσης, ότι για την ένταξη των γενικών όρων ασφάλισης στη σύμβαση ισχύουν όσα προβλέπονται και στο άρθρο 2 του ν. 2251/94 για την προστασία των καταναλωτών αλλά και ότι η κάλυψη των κενών που ανακύπτουν από τη μη ένταξη συμβατικών όρων στη σύμβαση ή από την ακυρότητα κάποιων εξ αυτών καλύπτεται ερμηνευτικά με βάση τις επιταγές της καλής πίστης και τις δικαιολογημένες προσδοκίες του λήπτη της ασφάλισης».
l Με την παράγραφο 15 προσετίθετο στο ν. 2496/1997 άρθρο 2α, με στόχο την ισότιμη πρόσβαση των προσώπων με αναπηρίες στις υπηρεσίες της ιδιωτικής ασφάλισης.
l Με την παράγραφο 16 προσετίθετο στο ν. 2496/1997 το άρθρο 2α, με το οποίο επιχειρήθηκε να καλυφθεί ένα σημαντικό έλλειμμα προστασίας ασφαλισμένων και ληπτών της ασφάλισης όταν έχουν εκχωρήσει το δικαίωμα στο ασφάλισμα.
l Με την παράγραφο 17 προσετίθεντο στο ν. 2496/1997 τα άρθρα 27α έως 27ζ που ρύθμιζαν υποχρεώσεις του ασφαλιστή για ενημέρωση και διαφώτιση του λήπτη της ασφάλισης, τόσο πριν τη σύναψη της σύμβασης όσο και κατά τη διάρκεια αυτής. Ειδικότερα, το άρθρο 27α αφορούσε την προσυμβατική ενημέρωση στις ασφαλίσεις ζωής. Με το άρθρο 27β εισάγονταν υποχρεώσεις προσυμβατικής αξιολόγησης για τις ασφαλίσεις ζωής που συνδέονται με επενδύσεις. Με το άρθρο 27γ εισαγόταν η υποχρέωση προσυμβατικής ενημέρωσης στις ασφαλίσεις ζωής που συνδέονται με επενδύσεις. Με το άρθρο 27δ περιγράφονταν οι υποχρεώσεις του ασφαλιστικού διαμεσολαβητή για ενημέρωση του λήπτη της ασφάλισης, χωρίς να θίγονται άλλες διατάξεις που αφορούν το ίδιο αντικείμενο. Το άρθρο 27ε περιέγραφε τις υποχρεώσεις ενημέρωσης των ασφαλισμένων που εντάσσονται σε ομαδικές ασφαλίσεις ζωής, ασθενειών ή ατυχημάτων. Με το άρθρο 27στ καθιερώνονταν υποχρεώσεις του ασφαλιστή για ενημέρωση του λήπτη της ασφάλισης ζωής, ατυχημάτων και ασθενειών κατά τη διάρκεια της σύμβασης. Με το άρθρο 27ζ εισάγονταν συγκεκριμένες υποχρεώσεις των ασφαλιστών που σχετίζονται με τη δραστηριότητά τους στον τομέα των ασφαλίσεων ζωής, όταν αυτές συνδέονται με επενδύσεις.
l Με την παράγραφο 18 επιχειρήθηκε να αντικατασταθούν οι παράγραφοι 3 και 4 του άρθρου 29 του Ν. 2496/1997, που ρυθμίζουν την άσκηση του δικαιώματος εξαγοράς στις ατομικές ασφαλίσεις ζωής.
l Η παράγραφος 19 ρύθμιζε την άσκηση των κυρωτικών αρμοδιοτήτων για τις παραβιάσεις του ν.2496/97.
l Η παράγραφος 20 τροποποιούσε και συμπλήρωνε το άρθρο 4, παρ. 4, του ν. 1569/1985, το οποίο ρυθμίζει τα σχετικά με τις προμήθειες των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών.
l Με την παράγραφο 21 προβλεπόταν ότι οι τροποποιήσεις για τον υπολογισμό της αξίας εξαγοράς και των προμηθειών των διαμεσολαβούντων δεν αφορούν ασφαλίσεις που έχουν συναφθεί πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου.
l Η παράγραφος 22, τέλος, προέβλεπε την έναρξη ισχύος των νέων διατάξεων για την ασφαλιστική αγορά τρεις μήνες μετά τη δημοσίευση του νόμου.
Οι παρατηρήσεις της ΕΑΕΕ
Η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος ενίστατο κατ’ αρχάς για το γεγονός ότι το κείμενο της πρότασης της ΓΓΚ προωθήθηκε προς ψήφιση με το χαρακτήρα του κατεπείγοντος. Κατά την άποψη της ΕΑΕΕ τα θέματα που ρυθμίζονται από τη ΓΓΚ δεν έχουν επείγοντα χαρακτήρα. Αντίθετα, σημείωνε, «επιβάλλεται η θέση τους στη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης, προκειμένου όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς να έχουν τη δυνατότητα υποβολής παρατηρήσεων και σχολίων».
«Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις» –υπογράμμιζε η ΕΑΕΕ– «επιθυμούν τη διαφάνεια στην άσκηση της ιδιωτικής ασφάλισης και με αυτό το πνεύμα επιδιώκεται με τις επισημάνσεις στις διατάξεις να βελτιωθεί το κείμενο, με στόχο τη μέγιστη δυνατή προστασία του ασφαλιζόμενου καταναλωτή. Αντιτίθενται, όμως, σε ρυθμίσεις που έχουν ως αποτέλεσμα την ανατροπή της ασφαλιστικής τεχνικής, δεδομένου ότι το προσφερόμενο από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις “προϊόν”, δηλαδή η ασφάλιση, διέπεται από αυστηρούς τεχνικούς κανόνες αναλογιστικής φύσεως, μη αποδεχόμενους παρεμβάσεις με σκοπό την εξυπηρέτηση άλλων επιδιώξεων». «Με αυτό το πνεύμα», σημείωνε η ΕΑΕΕ, «επισημαίνουμε τις ρυθμίσεις εκείνες που εξακολουθούν να βρίσκονται στις προτάσεις της Γ.Γ.Κ. και οι οποίες δημιουργούν τα εντονότερα προβλήματα».
Αναλυτικά, η ΕΑΕΕ εστίαζε και σχολίαζε τις ακόλουθες ρυθμίσεις:
Η αξία εξαγοράς
Σύμφωνα με την ΕΑΕΕ, η ρύθμιση για τον προσδιορισμό της αξίας εξαγοράς στις ασφαλίσεις ζωής καθώς και για το χρόνο άσκησης αυτής (παρ. 18 του άρθρου 49) «αφορά θέμα εξόχως τεχνικό, οριζόμενο από κανονιστική πράξη της εκάστοτε εποπτικής αρχής των ασφαλιστικών εταιρειών (σήμερα αρμόδια εποπτική αρχή είναι η ΤτΕ) με μαθηματικό τρόπο». «Η Γ.Γ.Κ.», σημείωνε η ΕΑΕΕ, «παραβλέποντας την έλλειψη αρμοδιότητάς της παρεμβαίνει επιβάλλοντας δικό της τρόπο υπολογισμού της αξίας εξαγοράς, κάνοντας χρήση όρων αδόκιμων για την ασφαλιστική τεχνική. Η συντόμευση εξάλλου του χρόνου άσκησης του δικαιώματος εξαγοράς θα αποτελεί κίνητρο για περαιτέρω ρευστοποιήσεις». Η ΕΑΕΕ ζητούσε την απόσυρση της συγκεκριμένης ρύθμισης για περαιτέρω διαβούλευση με την ασφαλιστική αγορά και τους αναλογιστές της ΤτΕ.
Η ασφάλιση ατόμων με αναπηρία
Η σχετική ρύθμιση (παρ. 15) «προκαλεί εξίσου μεγάλη αναστάτωση στην άσκηση της ασφαλιστικής δραστηριότητας», σημείωνε η ΕΑΕΕ, για τους εξής λόγους: «Οι αντιρρήσεις ουσίας τις οποίες διατυπώνουμε ως ασφαλιστικές επιχειρήσεις συνίστανται στην αδυναμία επίκλησης του επιχειρήματος περί ίσης μεταχείρισης σε περιπτώσεις οι οποίες εκ των πραγμάτων δεν είναι όμοιες ούτε συγκρίσιμες. Η διαφοροποιημένη μεταχείριση ανόμοιων καταστάσεων όπως είναι οι άνθρωποι χωρίς/ και με αναπηρία δεν μπορεί να θεωρηθεί εκ προοιμίου ως δυσμενής διακριτική μεταχείριση εις βάρος των ατόμων με αναπηρία. Η ιδιωτική ασφάλιση, σε αντίθεση με την κοινωνική ασφάλιση, βασίζεται στο μοντέλο εκτίμησης του κινδύνου με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και καθορίζει τους όρους κάλυψής του αναλόγως (underwriting). Το θέμα, εξάλλου, της ασφάλισης ατόμων με αναπηρία, υπό το πρίσμα της εφαρμογής της ίσης μεταχείρισης των πολιτών ανεξαρτήτως θεμάτων υγείας και σωματικής ακεραιότητας, εξετάζεται αυτήν την περίοδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στο πλαίσιο της σχεδιαζόμενης οδηγίας για την αποφυγή των διακρίσεων μεταξύ Ευρωπαίων πολιτών για λόγους ηλικίας, θρησκείας, σεξουαλικού προσανατολισμού, αναπηρίας, κ.ά. Η σπουδή ρύθμισης σε εθνικό επίπεδο θέματος που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο και μάλιστα κατά τρόπο διαφοροποιημένο από τον αναμενόμενο από την ευρωπαϊκή οδηγία δεν δικαιολογείται. Γι’ αυτό το λόγο ζητάμε την απόσυρσή της».
Οι συμβατικές σχέσεις ασφαλιστικών εταιρειών-διαμεσολαβητών
Για τη συγκεκριμένη ρύθμιση (παρ. 20) η ΕΑΕΕ σημείωνε μεταξύ άλλων: «Πέραν των ειδικότερων παρατηρήσεων, αδυνατούμε να εντοπίσουμε το όφελος των καταναλωτών από μια ρύθμιση συμβατικών σχέσεων δύο επαγγελματικών τάξεων (ασφαλιστικής εταιρείας και διαμεσολαβούντος προσώπου)».
Παρέμβαση της ΓΓΚ στο πεδίο αρμοδιοτήτων της ΤΤΕ
Συγκεκριμένες ρυθμίσεις του άρθρου 49 είχαν ως κοινό χαρακτηριστικό, σύμφωνα με την ΕΑΕΕ, «την παρέμβαση της Γ.Γ.Κ. στο πεδίο αρμοδιοτήτων της ΤτΕ, της κατά νόμον εποπτικής αρχής της ιδιωτικής ασφάλισης». Πιο συγκεκριμένα, η ΕΑΕΕ ανέφερε τα εξής: «Με τις προτάσεις της (άρθρο 27ζ παρ. 1 προστιθέμενο με την παρ. 17 του άρθρου 49 σχ. νόμου), η Γ.Γ.Κ. εφαρμόζει στις ασφαλιστικές εταιρείες το ν.3606/2007 που ρυθμίζει τις οργανωτικές απαιτήσεις των ΑΕΠΕΥ (των εταιρειών επενδύσεων), ενώ τα θέματα της εσωτερικής διακυβέρνησης των ασφαλιστικών εταιρειών ρυθμίζονται από ειδική υπό έκδοση Πράξη του Διοικητή της ΤτΕ. Επιπλέον, με άλλη πρόταση (άρθρο 27ζ παρ. 3 προστιθέμενο με την παρ. 17 του άρθρου 49 σχ. νόμου) η Γ.Γ.Κ. ρυθμίζει την πιστοποίηση των διαμεσολαβητών στην περίπτωση προώθησης ασφαλίσεων συνδεδεμένων με επενδύσεις, ενώ το θέμα έχει επιλύσει ήδη η ΤτΕ με Πράξη του Διοικητή ΤτΕ (αριθμ. 2647/7.11.2011).
Παρέμβαση σε θέματα αρμοδιότητας της ΤτΕ αποτελεί και η ρύθμιση για την αξία εξαγοράς, την οποία σχολιάσαμε ήδη. Για την αντιμετώπιση του θέματος της παρέμβασης της Γ.Γ.Κ. στο πεδίο αρμοδιοτήτων της ΤτΕ η μόνη λύση είναι η απόσυρση των προαναφερθεισών ρυθμίσεων ως αντικρουόμενων με τις αντίστοιχες ρυθμίσεις της ΤτΕ».
Οι χρεώσεις υπηρεσιών ιδιωτικής υγείας
Η απόσυρση της ρύθμισης που αφορούσε την εξασφάλιση διαφάνειας στη χρέωση των υπηρεσιών ιδιωτικής υγείας, που με τη σειρά τους διαμορφώνουν τα ασφάλιστρα, ήταν ένα ακόμη θέμα που έτυχε σχολιασμού από την ΕΑΕΕ.
Θυμίζουμε ότι στο Σχέδιο Νόμου της Γ.Γ.Κ. που είχε τεθεί σε διαβούλευση ένα χρόνο πριν, και συγκεκριμένα στο άρθρο 12, υπήρχαν συγκεκριμένες ρυθμίσεις για τη «Διαφάνεια στη χρέωση των υπηρεσιών ιδιωτικής υγείας».
Η ΕΑΕΕ σχολιάζει σχετικά: «Με τις σχετικές ρυθμίσεις της Γ.Γ.Κ. επιχειρείτο για πρώτη φορά να τεθεί υπό έλεγχο ο τομέας παροχής υπηρεσιών υγείας, τουλάχιστον στον τομέα των τιμών. Με απογοήτευση διαπιστώνουμε ότι οι εν λόγω ρυθμίσεις δεν υπάρχουν στο προωθούμενο σχέδιο νόμου προς ψήφιση, χωρίς να εξασφαλίζεται με άλλο τρόπο η προαναφερθείσα προσπάθεια ελέγχου των υπηρεσιών ιδιωτικής υγείας. Για το λόγο αυτό ζητάμε την ενσωμάτωση της παλαιότερης πρότασης της Γ.Γ.Κ. στο θέμα αυτό στο κείμενο που προωθείται προς ψήφιση».
Η αναπροσαρμογή των ασφαλίστρων υγείας
Αδικαιολόγητη εμμονή στη ΓΓΚ καταλογίζει η ΕΑΕΕ για το θέμα αυτό, σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Ως τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό έκτο θέμα επισημαίνουμε την αδικαιολόγητη εμμονή της Γ.Γ.Κ. για την εκ μέρους των ασφαλιστικών επιχειρήσεων παρουσίαση προς τον πελάτη αριθμητικών παραδειγμάτων αναπροσαρμογής του ασφαλίστρου υγείας, θεωρώντας αυτονόητη τη δυνατότητα των εταιρειών να προκαθορίσουν τη μελλοντική επίδραση των κριτηρίων αναπροσαρμογής (άρθρο 27 α παρ.2 περ.γ προστιθέμενο με την παρ. 17 του άρθρου 49 σχ. νόμου).
Η διαμόρφωση του ασφαλίστρου ασθενείας εξαρτάται από πληθώρα παραγόντων και στοιχείων, τα οποία περιγράφονται μεν στην πλειοψηφία τους στα ασφαλιστήρια συμβόλαια, ωστόσο δεν μπορούν να προκαθορισθούν ούτε χρονικά (ως προς τη συχνότητα αναπροσαρμογής) ούτε και ποσοτικά. Η επίδραση του κάθε κριτηρίου αναπροσαρμογής προκύπτει απολογιστικά, λόγω ακριβώς του δυναμικά μεταλλασσόμενου περιβάλλοντος, στο οποίο λειτουργούν οι ασφαλίσεις ασθενείας, υποκείμενες σε πλήθος μεταβλητών και απρόβλεπτων ως προς το μέγεθος και το είδος της παραμέτρων, τις ιατρικές τεχνολογικές εξελίξεις, επιδημιολογικές τάσεις, εμφάνιση νέων ιών, ακραία γεγονότα (π.χ. έκρηξη πυρηνικού εργοστασίου). Η απουσία μεθοδολογίας ή επιστημονικής γνώσης που να επιτρέπει τη χρονική αλλά και ποσοτική οριοθέτηση των παραμέτρων αυτών, ιδίως σε συμβόλαια διάρκειας 20 ή 30 ετών ή πόσο μάλλον σε ισόβια συμβόλαια, επιβεβαιώνεται διεθνώς».
Για τους παραπάνω λόγους η ΕΑΕΕ ζητούσε την αναδιατύπωση της εν λόγω ρύθμισης, «απαλείφοντας κάθε αναφορά σε παράθεση παραδειγμάτων και σε “διακεκριμένη” παρουσίαση της συχνότητας και των κριτηρίων αναπροσαρμογής των ασφαλίστρων υγείας».
Οι θέσεις της ΕΑΔΕ
Αρνητικά “υποδέχθηκε” η Ένωση Ασφαλιστικών Διαμεσολαβητών Ελλάδος (μέλη της οποίας είναι ο ΣΕΜΑ, η ΠΟΑΔ, ο ΠΣΣΑΣ, ο ΠΣΑΣ και ο Σύνδεσμος Συνεργαζόμενων με Μεσίτες LLOYD’S στην Ελλάδα) την απόσυρση του άρθρου 49, σημειώνοντας ότι αυτή έγινε «με προσχηματικούς λόγους».
Στο δελτίο τύπο που εξέδωσε, διατυπώνει την άποψη ότι η αποσυρθείσα διάταξη είναι «επί της αρχής, στη σωστή κατεύθυνση, μιας και είναι αυτονόητο ότι η προσδοκώμενη ανάπτυξη της ασφαλιστικής αγοράς μπορεί να έρθει μόνο μέσα από ρυθμίσεις που προωθούν τη διαφάνεια και το σεβασμό στον Καταναλωτή».
Αναφερόμενη η ΕΑΔΕ, ειδικότερα, στη ρύθμιση που αφορούσε τα δικαιώματα των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών σε περίπτωση λύσης της συνεργασίας με τις ασφαλιστικές εταιρείες τη χαιρέτιζε «με ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση», υπογραμμίζοντας ότι «αποτελούσε πάγιο αίτημα του κλάδου μας».
«Άλλωστε», σημείωνε, «είναι αυταπόδεικτο ότι το όφελος του Καταναλωτή είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την προστασία των συμφερόντων του Ασφαλιστικού Διαμεσολαβητή και της δυνατότητάς του να επιλέγει, ανεπηρέαστος από οικονομικές συνέπειες, τις ασφαλιστικές εταιρείες με τις οποίες συνεργάζεται. Απαιτούμε την άμεση επαναφορά της συγκεκριμένης ρύθμισης, που αποτελεί στήριγμα για 15.000 επαγγελματίες».
Πιο αναλυτικά και ειδικότερα, η ΕΑΔΕ επεσήμανε τα ακόλουθα:
«Το σχετικό νομοσχέδιο περιλαμβάνει επίσης μία σειρά από υποχρεώσεις των ασφαλιστικών εταιρειών αλλά και των Διαμεσολαβητών, ιδιαίτερα σε προσυμβατικό στάδιο, οι οποίες πιστεύουμε ότι πρέπει να αποτυπωθούν σε απλή μορφή και να τυποποιηθούν, ώστε να εξασφαλιστεί και να διευκολυνθεί ο στόχος της διαφάνειας, ταυτόχρονα όμως να προστατευθεί η Αγορά από κακόπιστη χρήση δικαιωμάτων.
Όπως είχαμε αναφέρει και στις προτάσεις που είχαμε καταθέσει στην προηγούμενη διαβούλευση, θεωρούμε ότι η αναγραφή των εξόδων πρόσκτησης των ασφαλιστηρίων ζωής πρέπει να αποτυπώνεται ως ποσοστό των συνολικά καταβαλλομένων ασφαλίστρων (στα συμβόλαια συγκεκριμένης διάρκειας) και ως ποσοστό του κάθε ετήσιου ασφαλίστρου (στα συμβόλαια χωρίς λήξη –όπως, άλλωστε, γίνεται σε πολλά U/L συμβόλαια της αγοράς) και όχι ως ενιαίο συνολικό ποσό, όπως προβλέπει το σχετικό άρθρο, έτσι ώστε ο Καταναλωτής να αντιλαμβάνεται, στην πραγματική του διάσταση, το κόστος που επιβαρύνεται.
Το νομοσχέδιο, επίσης, προβλέπει σημαντικές αλλαγές στον Κλάδο Ζωής και ιδιαίτερα στον καταμερισμό των εξόδων πρόσκτησης στη διάρκεια του συμβολαίου αλλά και στον καθορισμό του τρόπου υπολογισμού της εξαγοράς.
Παρότι η συγκεκριμένη ρύθμιση θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης της αγοράς, εκφράζουμε τον προβληματισμό μας για το αν, στην παρούσα οικονομική συγκυρία σε συνδυασμό με την έλλειψη συμπληρωματικών κινήτρων (κυρίως φορολογικών, συνδεδεμένων με τη διάρκεια διατήρησης συμβολαίων ζωής), θα επιφέρει ανάπτυξη κι όχι συρρίκνωση του κλάδου.
Σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, είναι επιτακτικό να βρούμε όλοι μαζί τους τρόπους εκείνους που θα βοηθήσουν τον Έλληνα Καταναλωτή να βρει σιγουριά και εξασφάλιση για το μέλλον του στην Ιδιωτική Ασφάλιση, μιας και οι κρατικές παροχές μειώνονται συνεχώς.
Πρέπει επίσης όλοι μαζί να εξασφαλίσουμε τις συνθήκες εργασίας του Ασφαλιστικού Διαμεσολαβητή, ώστε το συγκεκριμένο επάγγελμα να αποτελέσει πόλο έλξης για τους νέους ανθρώπους, κάτι που έχει ακόμα μεγαλύτερη αξία σήμερα, στην Ελλάδα της ανεργίας».
Εν κατακλείδι, η ΕΑΔΕ σχολίαζε με αρκετά καυστικό τρόπο την κριτική της ΕΑΕΕ στις προτεινόμενες ρυθμίσεις, σημειώνοντας μεταξύ άλλων: «Παρότι μπορούμε να συμφωνήσουμε σε κάποια από τα σημεία της κριτικής του σχεδίου νόμου, θεωρούμε ότι ο μηδενισμός αλλά και η έντονη αντίδρασή της στην εξασφάλιση των συμφερόντων του Ασφαλιστικού Διαμεσολαβητή θέτει εμπόδια στην προσπάθεια δημιουργίας μιας νέας αφετηρίας συνεννόησης για το κοινό καλό».
Η ανακοίνωση του ΕΕΑ
Απευθυνόμενη με έγγραφό της στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και στο Γενικό Γραμματέα Καταναλωτή, η Διοικητική Επιτροπή του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών σημείωνε μεταξύ άλλων: «Ο χώρος της Ασφαλιστικής Διαμεσολάβησης αποτελεί την κινητήριο δύναμη της Ασφαλιστικής Βιομηχανίας και σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Εκφραζόμενος από χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες και πλήθος μικρομεσαίων επιχειρήσεων συμβάλλει καθημερινά στην οικονομική προστασία των Ελλήνων, σε μια εποχή που οι κοινωνικές παροχές μειώνονται δραματικά. Σε αυτή την εποχή η ελευθερία στην ανάπτυξη εργασιών αλλά και ο σεβασμός στον κόπο τους αποτελεί αυτονόητο ζητούμενο».
Εστιάζοντας στη ρύθμιση σχετικά με τις αμοιβές των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών ανέφερε ότι αυτοί «μέχρι σήμερα, ήταν δέσμιοι των συμβάσεων και του νομοθετικού πλαισίου, καθώς το δικαίωμά τους για λύση της σύμβασής τους από μια εταιρεία σήμαινε ταυτόχρονα και την παραίτησή τους από κάθε νόμιμη αμοιβή, παρότι οι εργασίες τους θα παρέμεναν στη συγκεκριμένη εταιρεία. Η αντίδραση των ασφαλιστικών εταιρειών ήταν άμεση και έντονη». Καταλήγοντας, η διοικητική επιτροπή του ΕΕΑ ζητούσε «την επαναφορά της συγκεκριμένης ρύθμισης», εκφράζοντας παράλληλα τη στήριξή της σε «κάθε προσπάθεια που προάγει την ανάπτυξη ποιοτικών ασφαλιστικών εργασιών μέσα από κανόνες διαφάνειας και σεβασμού του καταναλωτή».
Η ανακοίνωση 41 Πιστοποιημένων Ενώσεων Καταναλωτών
Ανακοίνωση διαμαρτυρίας για την απόσυρση των διατάξεων για την ιδιωτική ασφάλιση εξέδωσαν στις 9 Απριλίου 41 Πιστοποιημένες Ενώσεις Καταναλωτών* (βλ. ονομαστική αναφορά τους στη συνέχεια).
Στην ανακοίνωσή τους ανέφεραν τα εξής: «Οι ρυθμίσεις αυτές, παρά το γεγονός ότι είναι αποδυναμωμένες σε σχέση με το σχέδιο νόμου που είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, βρίσκονται στην κατεύθυνση της προαγωγής της διαφάνειας και της αποτροπής των συχνά παραπλανητικών εντυπώσεων που δημιουργούνται στους καταναλωτές. Είναι απαράδεκτο να αποσύρονται, και μάλιστα κατά τρόπο προκλητικό και ανεξήγητο, διατάξεις που στη συντριπτική τους πλειοψηφία εμπεριέχουν υποχρεώσεις ενημέρωσης των ασφαλιστικών εταιρειών στους καταναλωτές.
Θεωρούμε ελάχιστη υποχρέωση της Πολιτείας να διασφαλίσει την προστασία των ασφαλισμένων από πρακτικές αδιαφάνειας, καλλιέργειας ανακριβών εντυπώσεων, εκμετάλλευσης της αδυναμίας των καταναλωτών και αιφνιδιασμού τους με υπέρμετρες και αλόγιστες αυξήσεις κατά τη διάρκεια των συμβάσεων, και ιδίως στις νοσοκομειακές ασφαλίσεις. Στο χρέος της αυτό η Πολιτεία δεν έχει ανταποκριθεί.
Μία ιδιωτική ασφάλιση που λειτουργεί, σε αντίθεση με όσα ισχύουν στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, σε καθεστώς αδιαφάνειας και αντιστέκεται στην αλλαγή του καθεστώτος αυτού, είναι μία ιδιωτική ασφάλιση που δεν σέβεται τον Έλληνα καταναλωτή. Είναι μία ιδιωτική ασφάλιση που κρύβει την αλήθεια για τα προϊόντα της, που δεν αντέχει τη σύγκριση, που δεν αξίζει και δεν υπηρετεί τον Έλληνα Καταναλωτή.
Γι’ αυτό και εμείς οι Ενώσεις Καταναλωτών, εάν δεν κατατεθεί και ψηφιστεί σήμερα το νομοσχέδιο, καλούμε τους Έλληνες καταναλωτές:
} να μη συνάψουν και να μην αγοράσουν καμία ασφάλιση ζωής μέχρι να εισαχθούν και στη χώρα μας διατάξεις που καθιερώνουν τη διαφάνεια στη λειτουργία της ιδιωτικής ασφάλισης.
} να μην αγοράσουν και να μη συνάψουν καμία νοσοκομειακή ασφάλιση, εφόσον δεν υπάρχει σαφής και ρητή δέσμευση ότι η αναπροσαρμογή του ασφαλίστρου θα γίνεται με συγκεκριμένα κριτήρια, που καθιστούν προβλέψιμη και ελέγξιμη την τυχόν μελλοντική αύξηση του ασφαλίστρου».
Καταλήγοντας, οι Ενώσεις Καταναλωτών ανέφεραν επιπρόσθετα τα εξής:
«Οι ενώσεις καταναλωτών θα ενημερώνουμε σταθερά το καταναλωτικό κοινό, με όλα τα μέσα που διαθέτουμε, για τα μειονεκτήματα, τους κινδύνους και τις αδικίες που υποθάλπει το καθεστώς αδιαφάνειας.
Δηλώνουμε την αποφασιστικότητά μας να καλέσουμε το καταναλωτικό κοινό σε συλλογική αποχή από μία αγορά που αυτοαπαξιώνεται.
Θεωρούμε προφανές ότι μία ιδιωτική ασφάλιση που είναι απρόθυμη να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις διαφάνειας, είναι ακατάλληλη για να της εμπιστευθεί κανείς και οποιονδήποτε συμπληρωματικό ρόλο στην κοινωνική ασφάλιση.
Καλούμε, τέλος, την Κυβέρνηση, έστω την ύστατη στιγμή, να αναλογιστεί ότι αποστολή της είναι να υπηρετεί το κοινωνικό σύνολο, να προάγει τον ανταγωνισμό, την αξιοπιστία και τη διαφάνεια στη λειτουργία των αγορών και όχι να τα ματαιώνει, και να προχωρήσει στην εκ νέου κατάθεση και ψήφιση των διατάξεων».
Η ανακοίνωση που συνυπογράφουν οι 41 ενώσεις καταναλωτών είναι τόσο μονοδιάστατη, κοντόφθαλμη και απροκάλυπτα προκατειλημμένη, που πραγματικά δεν επιδέχεται οποιαδήποτε κριτική.
Αυτό που αναδεικνύεται, όμως, σε όλη του την τραγική διάσταση, με αφορμή το περιεχόμενο αυτής της ανακοίνωσης, είναι η επικοινωνιακή αποτυχία των ασφαλιστικών εταιρειών, στο να πείσουν τους καταναλωτές για τις πράξεις και τις προθέσεις τους.
Αν και στο κείμενο των παρατηρήσεων της ΕΑΕΕ δηλώνεται απερίφραστα ότι «οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις επιθυμούν τη διαφάνεια στην άσκηση της ιδιωτικής ασφάλισης» και επιθυμία τους είναι να βελτιωθεί το κείμενο των ρυθμίσεων της ΓΓΚ για τη μέγιστη προστασία των ασφαλιζόμενων καταναλωτών, αυτό δεν κατάφεραν να το “περάσουν”, ως μήνυμα, στους καταναλωτές. Κι αυτό, νομίζουμε, πρέπει να προβληματίσει σοβαρά τις ασφαλιστικές εταιρείες.
Επίσης, για άλλη μια φορά, καταδεικνύεται πώς μεμονωμένες περιπτώσεις είναι ικανές να στιγματίσουν συλλήβδην τον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης, όταν αυτές οι περιπτώσεις δεν προκαλούν την κατάλληλη …αντίδραση.
Αλήθεια, πώς ένιωσαν διαβάζοντας αυτή την ανακοίνωση οι επικεφαλής και τα στελέχη των ασφαλιστικών εταιρειών; Αναρωτήθηκαν τι έχει φταίξει; Ποια είναι τα λάθη, οι αστοχίες, οι παραλείψεις, οι αδυναμίες της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς, για να περιγράφεται με τόσο μελανά χρώματα από πολίτες απ’ άκρου εις άκρου της χώρας μας;
Το να υπογραμμίσουμε ότι δεν αξίζει στον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης και στις ασφαλιστικές εταιρείες της αγοράς μας να απαξιώνονται, να κατηγορούνται ότι λειτουργούν σε καθεστώς αδιαφάνειας, ότι εκμεταλλεύονται και δεν σέβονται τους καταναλωτές, να στιγματίζονται συλλήβδην από τους καταναλωτές, δηλαδή τους ήδη και τους δυνητικούς πελάτες τους, είναι περιττό.
Δεν είναι καθόλου περιττό, όμως, το να υπογραμμίσουμε, για μια ακόμη φορά μέσα από τις σελίδες της «Α.Α.», ότι …η γυναίκα του Καίσαρα δεν αρκεί να είναι τίμια, πρέπει και να το δείχνει. Σ’ αυτό το …πεδίο οι ασφαλιστικές εταιρείες της αγοράς μας χρειάζεται να διανύσουν πολύ δρόμο ακόμα, γιατί, δυστυχώς, έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί τα πράγματα, πρέπει καμιά φορά να αποδεικνύεις και τα αυταπόδεικτα ή, άλλως, τα αυτονόητα.
Επί του θέματος των ρυθμίσεων για τη διαφάνεια, αρκούμαστε στο να επαναλάβουμε την επισήμανσή μας τον περσινό Ιούνιο, όταν είχε τεθεί σε διαβούλευση το αντίστοιχο νομοσχέδιο της Γ.Γ.Κ.: «Ομολογούμε ότι γενικότερα δεν είμαστε αισιόδοξοι. Και δεν είμαστε αισιόδοξοι, λαμβανομένων υπόψη των γενικότερων συνθηκών που βιώνει ο τόπος μας, ότι οι ρυθμίσεις μπορούν να προκύψουν υπηρετώντας τον τριπλό στόχο: και τον ανταγωνισμό και την υψηλή ποιότητα υπηρεσιών και τις σωστά τιμολογημένες υπηρεσίες.
Ο καιρός θα δείξει –εάν και εφόσον τους δοθεί– πόσο απαισιόδοξη είναι η δική μας θέση και πόσο ρεαλιστική είναι η δική τους μακρά διαβούλευση».
Ο …καιρός έδειξε τελικά. Αυτό που έδειξε, όμως, αν και δικαίωσε τη δική μας απαισιόδοξη οπτική, δεν μας προκάλεσε κανένα θετικό συναίσθημα –το αντίθετο.
Η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος εξέδωσε στις 12 Απριλίου την ακόλουθη ανακοίνωση τύπου, υπό τον τίτλο “Ερωτηματικά”:
«Ερωτηματικά προκαλεί η “αυθόρμητη” και συγχρονισμένη απειλή για μποϊκοτάζ των ασφαλιστικών εταιρειών με ανακοίνωση 41 (!) οργανώσεων καταναλωτών. Οι εν λόγω οργανώσεις φέρονται να καταγγέλλουν, αν και αγνοούν, τις ενστάσεις της ασφαλιστικής αγοράς για τις διατάξεις της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας, που όμως δεν έχουν καμία σχέση με τα θέματα διαφάνειας αλλά με τιμολογιακές ρυθμίσεις και παρεμβάσεις. Παράλληλα, καλούν τους Έλληνες
πολίτες να παραμείνουν
ανασφάλιστοι!!
Η ασφαλιστική αγορά δεν θα παρασυρθεί σε αντιπαραθέσεις του ύφους της ως άνω ανακοίνωσης. Θα συνεχίσει να καλύπτει με αίσθημα ευθύνης και με απόλυτη διαφάνεια τη ζωή, την υγεία και την περιουσία των Ελλήνων πολιτών δημιουργώντας δίχτυ προστασίας τους στη σημερινή δύσκολη
συγκυρία».
* Ομολογούμε ότι περιμέναμε ανάλογη αντίδραση και από τα Συλλογικά Όργανα των Ασφαλιστικών Διαμεσολαβητών. Αλήθεια, οι 15.000 ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές δεν νιώθουν να θίγονται από το περιεχόμενο και το ύφος της ανακοίνωσης των 41 Ενώσεων Καταναλωτών;
Περιμένοντας τους Βαρβάρους
Κων/νος Π. Καβάφης
-Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;
Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.
-Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μια τέτοια απραξία;
Τι κάθοντ’ οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;
-Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;
Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.
(…)
Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ’ οι πλατέες,
κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;
Γιατί ενύχτωσε κ’ οι βάρβαροι δεν ήλθαν.
Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα,
και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.
Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.
Αφιερωμένο σ’ όλους εκείνους που περιμένουν τους …βαρβάρους,
να δώσουν λύσεις στα θέματα που οι ίδιοι πρέπει να αντιμετωπίσουν.
* ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΝΩΣΕΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΠΟΜΕΚ “Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ”
1. Ένωση Καταναλωτών “Η Ποιότητα της Ζωής” (Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ), 2. ΝΕΟ ΙΝΚΑ, 3. ΙΝΚΑ Μακεδονίας, 4. Βιοκαταναλωτές για Ποιοτική Ζωή “ΒΙΟΖΩ”, 5. Ένωση Καταναλωτών Λέσβου (ΕΝ.ΚΑ.Λ), 6. Ελληνικό Κέντρο Καταναλωτών (ΕΛΚΕΚΑ), 7. Ένωση Καταναλωτών Καβάλας (ΕΝ.Κ.ΚΑ), 8. Ένωση Προστασίας Καταναλωτών Σερρών (Ε.Π.ΚΑ.Σ),
9. ΙΝΚΑ Ημαθίας, 10. Ένωση Προστασίας Καταναλωτών Κιλκίς (ΕΝΩ.Π.ΚΑ), 11. ‘Ενωση Προστασίας Καταναλωτών Χαλκιδικής, 12. Ένωση Καταναλωτών Μεσσηνίας “ΕΚΜΕ”, 13. Ινστιτούτο Προστασίας Καταναλωτών Ηπείρου, 14. Ένωση Καταναλωτών Χίου.
ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΝΩΣΕΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ – Ο.Ε.Κ.Ε.
ΚΕ.Π.ΚΑ.- Κέντρο Προστασίας
Καταναλωτών, ΚΕ.Π.ΚΑ.- Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών Νάουσας, ΚΕ.Π.ΚΑ.- Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών Μουδανιών, ΚΕ.Π.ΚΑ.- Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών Κοζάνης, ΕΝ.ΚΑ.- Ένωση Καταναλωτών Δράμας, ΕΝ.ΚΑ.- Ένωση Καταναλωτών Ροδόπης, ΕΝ.ΚΑ.- Ένωση Καταναλωτών Βόλου, ΚΕ.Π.ΚΑ.- Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών Πρέβεζας, ΣΥ.Π.ΚΑ. – Σύλλογος Προστασίας Καταναλωτών Έδεσσας.
ΓΕΝΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ ΙΝΚΑ/ΓΟΚΕ:
1. ΙΝΚΑ Ινστιτούτο Καταναλωτών, 2. ΙΝΚΑ ΚΡΗΤΗΣ Ινστιτούτο Καταναλωτών ΚΡΗΤΗΣ, 3. ΔΙ.ΚΑ.Π. Δικαιώματα Πολιτών Καταναλωτών ΠΕΙΡΑΙΑ, 4. ΙΝΚΑ ΡΟΔΟΥ Ινστιτούτο Καταναλωτών ΡΟΔΟΥ, 5. Ένωση Καταναλωτών ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ, 6. ΙΝΚΑ ΞΑΝΘΗΣ Ινστιτούτο Καταναλωτών ΞΑΝΘΗΣ,
7. ΙΝΚΑ ΗΛΕΙΑΣ Ινστιτούτο Καταναλωτών ΗΛΕΙΑΣ, 8. Π.Σ.Ε.Α.Σ. Πανελλήνιος Σύνδεσμος ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΑΚΤΟΠΛΟΪΚΩΝ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ,
9. Ένωση Πολιτών Γενικός
Οργανισμός Καταναλωτών Ελλάδας, 10. Ένωση Καταναλωτών ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ, 11. ΚΙΝΗΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΩΝ 12. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ (ΙΝΚΑ) ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, 13. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ (ΙΝΚΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ), 14. ΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΕΒΡΟΥ (Ε.Π.Κ.Ε.).
1. ΜΟΤΕΚ, 2. ΕΝΩΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ, 3. ΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ
ΠΕΡΙΦ. ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, 4. ΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ.
