«Κάθε θαύμα τρεις ημέρες, το μεγάλο τέσσερις» λέει ο θυμόσοφος λαός. Αυτή η παροιμία μας ήρθε στο μυαλό παρακολουθώντας όσα διαδραματίστηκαν, αρχές του Σεπτέμβρη, με αφορμή την τροπολογία που κατέθεσε ο Υπουργός Οικονομικών, κ. Ευάγγελος Βενιζέλος, με την οποία επιχειρήθηκε να αλλάξουν διατάξεις που διέπουν τη λειτουργία του Επικουρικού Κεφαλαίου. Το αν ήταν καλό ή όχι το …θαύμα (οι αλλαγές που επιχειρήθηκαν μέσω της τροπολογίας) για τους Έλληνες πολίτες, γενικά, και τους ασφαλισμένους, ειδικότερα, για το παρόν και το μέλλον του Επικουρικού Κεφαλαίου, για τις ασφαλιστικές εταιρείες και τους εργαζόμενους σ’ αυτές, μένει να απαντηθεί. Ωστόσο, το όλο θέμα, έτσι όπως εξελίχθηκε, δημιουργεί εύλογες απορίες και ερωτήματα…
Το χρονικό της παρωδίας*
Την Πέμπτη 1η του Σεπτέμβρη, ο Υπουργός Οικονομικών κατέθεσε στη Βουλή το Σχ.Ν. «Ενισχυμένα μέτρα εποπτείας και εξυγίανσης των Πιστωτικών Ιδρυμάτων – Ρύθμιση θεμάτων χρηματοπιστωτικού χαρακτήρα – Κύρωση της Σύμβασης – Πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και των τροποποιήσεών της και άλλες διατάξεις». Στο άρθρο 48 του συγκεκριμένου Σχ.Ν. περιέχονταν τροποποιήσεις διατάξεων για το Επικουρικό Κεφάλαιο Ασφάλισης Ευθύνης από Ατυχήματα Αυτοκινήτων.
Οι ρυθμίσεις αυτές προέβλεπαν, μεταξύ άλλων, να τεθεί ανώτατο όριο ευθύνης του Ε.Κ., ύψους 100.000 ευρώ, για αποζημιώσεις που καταβάλλει σε περίπτωση ανάκλησης της άδειας λειτουργίας ασφαλιστικής επιχείρησης, και να καθιερωθεί περαιτέρω επιμέρους ποσόστωση ανάλογα με το ύψος της κάθε ζημιάς. να καταργηθεί η υποχρέωσή του να καταβάλλει αποζημιώσεις λόγω ηθικής βλάβης και ψυχικής οδύνης, να αυξηθούν οι εισφορές προς το Ε.Κ. από 5% επί των καθαρών ασφαλίστρων που είναι σήμερα σε 6% επί των ακαθάριστων εγγεγραμμένων, κ.ο.κ.
Η πρώτη δικηγορική αντίδραση
Την Παρασκευή 2 Σεπτεμβρίου, στις 15.20 μ.μ., η «Α.Α.» έγινε αποδέκτης ενός δελτίου τύπου από τον κ. Γ. Κοτζαμανίδη, Μέλος του Δ.Σ. του Δ.Σ.Θ., ο οποίος χαρακτήριζε την τροπολογία «πρωτοφανή, κοινωνικά ανάλγητη και επικίνδυνη, αλλά και συνταγματικά ανακόλουθη». Εστιάζοντας στην προωθούμενη κατάργηση της ευθύνης του Ε.Κ. για καταβολή αποζημιώσεων που αφορούν χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης, στο πλαφόν των 100.000 ευρώ και στις κλιμακούμενες απαλλαγές επί των αποζημιώσεων (τις χαρακτήριζε «προκρούστειες»), σημείωνε μεταξύ άλλων: «Με δεδομένο το γεγονός, ότι ήδη έχει ανακληθεί η άδεια από ένα μεγάλο αριθμό ασφαλιστικών εταιρειών και επίκειται να γίνει το ίδιο και με ικανό αριθμό άλλων, που …περιμένουν τη σειρά τους, ενώ, όπως είναι γνωστό, κυκλοφορεί μεγάλος αριθμός ανασφάλιστων οχημάτων, είναι προφανές, ότι: α) Τα θύματα των τροχαίων ατυχημάτων με σοβαρότατες σωματικές κακώσεις, αναπηρίες και ανικανότητες θα στερηθούν, του συντριπτικά μεγαλύτερου μέρους των αποζημιώσεών τους, και θα βρεθούν σε απελπιστική θέση, αφού δεν θα μπορούν πλέον να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τη νέα διαμορφωθείσα, δυσάρεστη, για αυτά, κατάσταση. β) Χωρίς αποζημίωση θα παραμείνουν και οι οικείοι των θανατωθέντων σε τροχαία αυτοκινητικά ατυχήματα, αφού η μοναδική, κατ’ ουσίαν, αποζημίωσή τους είναι η καταργούμενη πλέον χρηματική τους ικανοποίηση, λόγω ψυχικής οδύνης. γ) Μετά βεβαιότητος θα οδηγηθούν σε προσωπική, κοινωνική, οικογενειακή και οικονομική καταστροφή οι υπαίτιοι των ανωτέρω ατυχημάτων, οι οποίοι είχαν την ατυχία να ασφαλίσουν τα οχήματά τους σε ασφαλιστική εταιρεία, της οποίας ανακλήθηκε η άδεια.
Η πιο πάνω, όμως, επιχειρούμενη νομοθετική ρύθμιση εμφανίζεται και ως προδήλως ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ. Και αυτό γιατί, κατά τρόπο κραυγαλέα άνισο και άδικο, οι υπαίτιοι και τα θύματα των τροχαίων ατυχημάτων χωρίζονται σε δύο (2) κατηγορίες και, από πλευράς ασφαλιστικής καλύψεως και αποζημιώσεως, αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο.
Στη μια κατηγορία εντάσσονται υπαίτιοι και θύματα τροχαίων ατυχημάτων που καλύπτονται από αξιόπιστες ασφαλιστικές εταιρείες και διατηρούν ακέραια όλα τα νόμιμα δικαιώματά τους και στην άλλη συμπεριλαμβάνονται οι ατυχείς εκείνοι, οι οποίοι εμπλέκονται σε ατυχήματα που …“καλύπτονται” από το Επικουρικό Κεφάλαιο».
Καταλήγοντας ο κ. Κοτζαμανίδης, προέβαινε και σε συγκεκριμένες προτάσεις: «Αν τα διαθέσιμα κεφάλαια του Επικουρικού Κεφαλαίου δεν επαρκούν, θα μπορούσε να αυξηθεί το ποσοστό των ασφαλίστρων που εισπράττει από τα ασφαλιστήρια συμβόλαια και, ταυτόχρονα, να επιβληθούν αυστηρότατες ποινικές και διοικητικές κυρώσεις στους κυρίους κατόχους και οδηγούς ανασφάλιστων οχημάτων, εξικνούμενες μέχρι και την κατάσχεσή τους».
Οι ενστάσεις της Ολομέλειας των Δ.Σ.Ε.
Στις 3 Σεπτεμβρίου, η Ολομέλεια των Προέδρων των Δ.Σ.Ε., που συνεδρίαζε στην Πάτρα, αποφάσισε να αποστείλει επιστολή στον Υπουργό Οικονομικών (όπερ και εγένετο στις 5 Σεπτεμβρίου), στην οποία εξέφραζε την κατηγορηματική αντίθεσή της στην επιχειρούμενη μείωση της ευθύνης του Ε.Κ.
Στην εν λόγω επιστολή υπογραμμιζόταν ότι η επίμαχη διάταξη του άρθρου 48 κατετέθη «παντελώς αιφνιδιαστικά, χωρίς καμία διαβούλευση, χωρίς καμία ενημέρωση των Δικηγορικών Συλλόγων». Μεταξύ των άλλων αναφέρονταν τα εξής στην επιστολή: «(…) Όταν μάλιστα το νέο αυτό καθεστώς καταλαμβάνει και γεννημένες αξιώσεις του Επικουρικού Κεφαλαίου για τις οποίες έχει ασκηθεί αγωγή, αλλά ακόμη και αυτές που έχουν συζητηθεί σε πρώτο και δεύτερο βαθμό και δεν έχει εκδοθεί τελεσίδικη δικαστική απόφαση, με την ψήφιση της άνω διάταξης θα καταρρεύσει όχι µόνο το σύστημα αποζημίωσης από το Επικουρικό Κεφάλαιο, αλλά και το όλο σύστημα υποχρεωτικής ασφάλισης αυτοκινήτων και θα θιχθούν ανεπανόρθωτα τα δικαιώματα τόσο των παθόντων όσο και των ασφαλισμένων, καθώς οι παθόντες θα στερηθούν αδικαιολόγητα των νόμιμων αξιώσεών τους κατά του Επικουρικού Κεφαλαίου και οι ασφαλισμένοι κινδυνεύουν να βρεθούν ακάλυπτοι ασφαλιστικά, σε περίπτωση που πτωχεύει ή ανακαλείται η άδεια λειτουργίας της ασφαλιστικής εταιρείας τους».
Η Ολομέλεια των Προέδρων των Δ.Σ.Ε. ζητούσε «να αποσυρθεί η άδικη και παράνομη αυτή διάταξη, που θίγει συνταγματικώς κατοχυρωμένα περιουσιακά δικαιώματα των Ελλήνων πολιτών και προσβάλλει εν δυνάμει τα δικαιώματα κάθε Έλληνα πολίτη που μπορεί να πέσει θύμα τροχαίου ατυχήματος». Δήλωνε «κατηγορηματικά αντίθετη» σε κάθε προσπάθεια μείωσης της ευθύνης του Ε.Κ. και, εν κατακλείδι, καλούσε την Πολιτεία να αντιμετωπίσει τα υπαρκτά προβλήματα του Ε.Κ. «µε την οικονοµική ενδυνάμωσή του και µε την ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών της Τράπεζας της Ελλάδας στην ασφαλιστική αγορά και όχι µε τη μετακύλιση των προβλημάτων στους Έλληνες πολίτες, παθόντες ή ασφαλισμένους».
Η ανακοίνωση του Επικουρικού Κεφαλαίου
Στις 6 Σεπτεμβρίου, σε ανακοίνωση της Διαχειριστικής Επιτροπής του Ε.Κ. τίθεται ευθέως θέμα επιβίωσής του: «Η προσπάθεια για την επιβίωση του Επικουρικού Κεφαλαίου και τη διατήρηση του επιβοηθητικού, επικουρικού και κοινωνικού χαρακτήρα του συνδέεται άμεσα με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις του άρθρου 48. Αναμένουμε, λοιπόν, τη στήριξή του από το σύνολο της Βουλής». Στην ίδια ανακοίνωση γινόταν εκτενής αναφορά στις εκ του νόμου υποχρεώσεις του Ε.Κ., το οποίο, όπως είναι γνωστό και εν συντομία για την οικονομία του χώρου, είναι υποχρεωμένο να καταβάλλει στα πρόσωπα που ζημιώθηκαν αποζημίωση, λόγω θανάτωσης, σωματικών βλαβών ή υλικών ζημιών από αυτοκινητικά ατυχήματα, όταν: α) Ο υπαίτιος παραμένει άγνωστος, β) Το ατύχημα προήλθε από ανασφάλιστα αυτοκίνητα, γ) Ο υπαίτιος προκάλεσε το ατύχημα με πρόθεση, δ) Ο ασφαλιστής πτώχευσε ή η σε βάρος του εκτέλεση απέβη άκαρπη ή ανακλήθηκε η άδεια λειτουργίας ασφαλιστικής επιχείρησης, ε) Το ατύχημα προήλθε από ορισμένους τύπους οχημάτων ή ορισμένα οχήματα με ειδική πινακίδα κυκλοφορίας.
Αναφορικά με τις υποχρεώσεις του Ε.Κ. σε περιπτώσεις ανάκλησης της άδειας λειτουργίας ή πτώχευσης ασφαλιστικής επιχείρησης, διευκρινίζονταν τα εξής: «Η καταβολή αποζημίωσης από το Ε.Κ. θεσπίστηκε και εισήχθη στην ελληνική νομοθεσία με πρωτοβουλία της ελληνικής πολιτείας για κοινωνικούς λόγους, σε μια προσπάθεια ενδυνάμωσης της προστασίας των θυμάτων τροχαίων ατυχημάτων.
Είναι γεγονός ότι αρχική επιλογή της ελληνικής πολιτείας ήταν η αποζημίωση που καταβαλλόταν για την πρόσθετη αυτή κάλυψη του Ε.Κ. να είναι ανάλογη με αυτήν που καταβάλλεται στις περιπτώσεις των ανασφάλιστων και άγνωστων οχημάτων. Ωστόσο, η υπερδιόγκωση των αποζημιώσεων που καταβάλλονται και οφείλονται σήμερα από το Ε.Κ. επέβαλαν την επανεξέταση της θέσεως της Πολιτείας και την αναζήτηση αποτελεσματικότερων επιλογών, με τις οποίες θα παρέχεται, αφενός, η βέλτιστη δυνατή προστασία στα θύματα από τροχαίο ατύχημα και, παράλληλα, θα διασφαλίζεται η αναγκαία για το κοινωνικό σύνολο διατήρηση και στήριξη της ομαλής λειτουργίας του Ε.Κ.».
Όσον αφορά τη συνταγματικότητα της ρύθμισης, το Ε.Κ. υποστήριζε, μεταξύ άλλων, στην ανακοίνωσή του: «Η ρύθμιση που προβλέπει τη μη καταβολή από το Ε.Κ. χρηματικών ικανοποιήσεων λόγω ηθικής βλάβης και ψυχικής οδύνης, όπως και οιοσδήποτε άλλος περιορισμός θεσπισθεί για τις αποζημιώσεις που καταβάλλονται από το Ε.Κ. σε περίπτωση ανάκλησης της άδειας λειτουργίας ή πτώχευσης ασφαλιστικής επιχείρησης, είναι απολύτως συνταγματική, νόμιμη και θεμιτή, καθώς η Κοινοτική Οδηγία που επέβαλε τη σύσταση του Ε.Κ. ασφάλισης αυτοκινήτου προβλέπει υποχρέωση αυτού να καταβάλλει αποζημιώσεις μόνο για τις περιπτώσεις ατυχημάτων που προκαλούνται από ανασφάλιστα και άγνωστα οχήματα. (…) Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί ότι ανάλογοι περιορισμοί στις παρεχόμενες καλύψεις προβλέπονται και σε όλα τα υφιστάμενα σήμερα στη χώρα μας εγγυητικά κεφάλαια. (…) Θα πρέπει να γίνει κατανοητός ο επικουρικός χαρακτήρας της παρέμβασης του Ε.Κ., καθώς στόχος της παρέμβασης αυτής είναι ο περιορισμός των δυσμενών επιπτώσεων που συνεπάγεται η ανάκληση της άδειας λειτουργίας μιας ασφαλιστικής επιχείρησης και όχι η παροχή πλήρους προστασίας στους δικαιούχους αποζημίωσης».
Παράλληλα, σημειωνόταν ότι με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις «δεν θίγεται το καθεστώς αποζημίωσης για την κάλυψη συγκεκριμένων ζημιών οικονομικά μετρήσιμων (όπως είναι το κόστος αποκατάστασης ατυχημάτων υλικών και σωματικών βλαβών)» καθώς και ότι «καλύπτεται το 98% των περιπτώσεων και μετά από τη θέσπιση ορίων και πλαφόν € 100.000».
Εν κατακλείδι, στην ανακοίνωσή του το Ε.Κ. καλούσε την Πολιτεία να επιμείνει στις προωθούμενες ρυθμίσεις, σημειώνοντας μεταξύ άλλων: «(…)Η αποζημίωση χωρίς όριο και χωρίς αντικειμενικούς κανόνες στην ψυχική οδύνη και την ηθική βλάβη έχει οδηγήσει μέχρι σήμερα στην ύπαρξη περιπτώσεων που έχουν καταδείξει ότι δεν είναι επωφελείς για το κοινωνικό σύνολο (παραδικαστικό κύκλωμα, δικηγόροι στη φυλακή, καταγγελίες σε δικηγορικούς συλλόγους, επικουρικό, κ.λπ.).
Καλούμε την πολιτεία να επιμείνει στις ρυθμίσεις και, επίσης, ζητούμε να γίνει έλεγχος όλων των ζημιών των τελευταίων πέντε ετών, των ποσών που εισπράχθηκαν από το Επικουρικό, των ποσών που κατέληξαν στα χέρια των πολιτών και επί ποιων αμοιβών φορολογήθηκαν οι δικηγόροι.
Πρέπει να σταματήσει αυτό το “πάρτυ” που γίνεται από μία μειοψηφία σε βάρος του κοινωνικού συνόλου, μοναδικά σε όλη την Ευρώπη».
Η απόσυρση του άρθρου, η ικανοποίηση των δικηγορικών συλλόγων και το “σήμα κινδύνου” της ΕΑΕΕ
Στις 6 Σεπτεμβρίου, αργά το απόγευμα, έγινε γνωστό ότι απεσύρθη το άρθρο 48 του νομοσχεδίου. Ο Δ.Σ.Α. εξέδωσε την ίδια ημέρα σχετικό δελτίο τύπου, για να εκφράσει «την ικανοποίησή του για αυτή την εξέλιξη», μην παραλείποντας να υπενθυμίσει την επιστολή-παρέμβαση της Ολομέλειας των Προέδρων των Δ.Σ.Ε. στον Υπουργό Οικονομικών καθώς και την προσωπική επικοινωνία «με καθέναν από τους βουλευτές της Διαρκούς Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων».
Στις 8 Σεπτεμβρίου, η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος εξέδωσε δελτίο τύπου, υπό τον τίτλο «Υπό κατάρρευση το Επικουρικό Κεφάλαιο», στο οποίο εξέφραζε την «έντονη αντίθεσή της για την απόσυρση από την Κυβέρνηση, κατόπιν συντεταγμένων πιέσεων που δέχθηκε».
«Οι εν λόγω διατάξεις», υπογραμμιζόταν από την ΕΑΕΕ, «σκοπό είχαν την αποφυγή της κατάρρευσης και τη συνέχιση της απρόσκοπτης λειτουργίας του Επικουρικού Κεφαλαίου, το οποίο έχει περιέλθει σε δεινή οικονομική θέση».
Αναφερόμενη η ΕΑΕΕ στην πρόταση των Δικηγορικών Συλλόγων (βλ. ανωτέρω), σχολίαζε ότι «η Πολιτεία στη σημερινή δημοσιονομική συγκυρία αδυνατεί να συμβάλει οικονομικά, τη στιγμή που οι δικαιούχοι αποζημίωσης επείγονται να αποζημιωθούν και δεν ικανοποιούνται με ευχολόγια και γενικόλογες παραινέσεις».
Τέλος, καλούσε την Πολιτεία «να θέσει τις διατάξεις αυτές άμεσα σε ανοιχτή διαβούλευση και ψήφιση». Σε διαφορετική περίπτωση σημειωνόταν ότι «η Ασφαλιστική Αγορά, σταθερά και με συνέπεια αρωγός και συμπαραστάτης της Πολιτείας έως σήμερα, δεν βρίσκει λόγο να συμμετέχει στη διοίκηση του Επικουρικού Κεφαλαίου, το οποίο μετά την απόσυρση των εν λόγω διατάξεων χάνει την τελευταία ευκαιρία να λειτουργήσει ομαλά».
Οι “παράπλευρες” αντιδράσεις
Οι δικηγόροι ζητούν την απομάκρυνση Ζορμπά
Στις 8 Σεπτεμβρίου, η Συντονιστική Επιτροπή των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος εξέδωσε δελτίο τύπου, στο οποίο ζητούσε την απομάκρυνση του κ. Ζορμπά από τη θέση του Προέδρου της Διαχειριστικής Επιτροπής του Ε.Κ. Παραθέτοντας στην ανακοίνωσή της συγκεκριμένα αποσπάσματα των όσων υποστήριζε ο κ. Ζορμπάς προκειμένου να πείσει για την αναγκαιότητα της προωθούμενης τροπολογίας καθώς και για τη συνταγματικότητά της (βλ. παραπάνω την ανακοίνωση του Επικουρικού, της 6ης Σεπτεμβρίου), σημείωνε μεταξύ άλλων:
«Ως νομικοί επιστήμονες και δικηγόροι, ομολογούμε ότι αδυνατούμε να παρακολουθήσουμε τον –πρωτόγνωρο για την επιστήμη του δικαίου– συλλογισμό του κ. Ζορμπά, ο οποίος θεμελιώνει ευθέως το «απολύτως συνταγματικό» το «νόμιμο» και το «θεμιτό» της αποσυρθείσας διάταξης όχι στο σύνταγμα, στους νόμους και στο σκοπό της διάταξης αλλά σε …κοινοτική οδηγία, χωρίς μάλιστα ακόμη και αυτό να είναι νομικά ορθό.
Επιπλέον, μια κατά κυριολεξία πρωτοφανής, κοινωνικά ανάλγητη και επικίνδυνη αλλά και συνταγματικά ανακόλουθη ρύθμιση, υπερασπίζεται από τον πρόεδρο του Επικουρικού Κεφαλαίου, που εκτός των άλλων, θα έπρεπε να έχει αυξημένη κοινωνική ευαισθησία για να προΐσταται του συγκεκριμένου Οργανισμού, που αποτελεί την τελευταία ελπίδα του πολίτη για την αποκατάσταση σοβαρότατων ζημιών που προκλήθηκαν σε βάρος του χωρίς να έχει καμία ευθύνη.
Επιπλέον, η αποζημίωση στις περιπτώσεις της ηθικής βλάβης και της ψυχικής οδύνης δεν επιδικάζεται ούτε χωρίς όριο ούτε χωρίς αντικειμενικούς κανόνες, αλλά συναρτάται, εν προκειμένω, προς τη βλάβη της υγείας ή προς την ψυχική οδύνη που προκαλείται από τη θανάτωση προσώπου στην οικογένεια του θύματος. Η ικανοποίηση της ηθικής βλάβης και της ψυχικής οδύνης καθιερώνεται γενικά με το άρθρο 932 του Αστικού μας Κώδικα και αποτελεί θεμελιώδη αρχή του νομικού μας πολιτισμού, έχει δεχθεί δε ο Άρειος Πάγος ότι συνδέεται με το άρθρο 2 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας.
Οι γενικές, αόριστες και προκλητικές αναφορές του σε «παραδικαστικό κύκλωμα», «δικηγόρους στη φυλακή», «πάρτυ σε βάρος του κοινωνικού συνόλου», οι οποίες αποσκοπούν απλώς και μόνο στη δημιουργία εντυπώσεων, συνιστούν, αφενός, συκοφαντική δυσφήμηση σε βάρος του νομικού κόσμου, προσβολή της ελληνικής δικαιοσύνης και των δικαστών της συνολικά και, αφετέρου, προσβολή και περιφρόνηση των συνανθρώπων μας που υπέστησαν βλάβες και των οικογενειών των προσώπων που έχασαν τη ζωή τους σε αυτοκινητικά ατυχήματα.
Πρέπει να καταλάβει ο κ. Ζορμπάς ότι το «πάρτυ» δεν γίνεται ούτε από τον πολίτη ούτε από τους Δικηγόρους αλλά από τους ανάλγητους προνομιούχους υπηρεσιακούς παράγοντες που, στο όνομα δήθεν του δημοσίου συμφέροντος, καταδυναστεύουν τον πολίτη.
Τέλος, θεωρούμε ότι η έκδοση της άστοχης και συκοφαντικής ανακοίνωσης του Προέδρου της Δ.Ε. του Επικουρικού Κεφαλαίου συνιστά θεσμική προσβολή του αρμοδίου Υπουργού και των βουλευτών της αρμοδίας Επιτροπής της Βουλής. Θα περιμέναμε από τον κ. Ζορμπά ως Πρόεδρο του Επικουρικού Κεφαλαίου να προτείνει λύσεις για την αύξηση των εσόδων του Επικουρικού Κεφαλαίου και όχι να υβρίζει τους πολίτες και τους Δικηγόρους».
Καταλήγοντας η Συντονιστική Επιτροπή των Δ.Σ.Ε. εξέφραζε «τον αποτροπιασμό της» για τις δηλώσεις του κ. Ζορμπά και ζητούσε «την άμεση απομάκρυνσή του από τη θέση του Προέδρου» της Δ.Ε. του Ε.Κ.
Η “απάντηση” του Επικουρικού
Στις 9 Σεπτεμβρίου, η Διαχειριστική Επιτροπή του Ε.Κ., με αφορμή «δημοσιεύματα που αναφέρονται σε ανακοίνωση της Συντονιστικής Επιτροπής Δ.Σ.Ε», εξέδωσε δελτίο τύπου, στο οποίο επισήμανε τα ακόλουθα:
«Είναι αυτονόητο ότι η Διοίκηση του Επικουρικού Κεφαλαίου σέβεται απόλυτα τους θεσμούς του Ελληνικού Κράτους και ασφαλώς τους εκπροσώπους του δικηγορικού και δικαστικού κλάδου.
Το Δελτίο Τύπου της από 6.9.2011 του Επικουρικού Κεφαλαίου εστάλη πριν την ανακοίνωση της απόσυρσης του άρθρου 48, προτρέποντας τη στήριξή του από το σύνολο της Βουλής και εκφράζοντας την αγωνία της Διοίκησης για τη βιωσιμότητα του Επικουρικού Κεφαλαίου, ώστε να μπορεί να συνεχίσει το σημαντικό κοινωνικό του έργο.
Η κοινωνική ευαισθησία και η αίσθηση ευθύνης είναι αυτή που μας οδηγεί στη στήριξη εφικτών και βιώσιμων λύσεων προς όφελος της συντριπτικής πλειοψηφίας των ασφαλισμένων.
Στη σημερινή οικονομική συγκυρία ασφαλώς δεν αποτελεί λύση η μεταβίβαση του ελλείμματος του Επικουρικού Κεφαλαίου σε όλους τους ασφαλισμένους, με υπέρμετρες αυξήσεις ασφαλίστρων ή μέσω των τελών κυκλοφορίας. Επιπλέον, οι επίμονες προσπάθειες που καταβλήθηκαν για το δανεισμό του Επικουρικού, δυστυχώς, δεν ευοδώθηκαν.
Βάσει των ανωτέρω, είμαστε βέβαιοι ότι οι Δικηγορικοί Σύλλογοι επιθυμούν εξίσου την εξάλειψη περιπτώσεων αμφιλεγόμενων πρακτικών που επιβαρύνουν υπέρμετρα το Επικουρικό Κεφάλαιο και προσδοκούμε να τους βρούμε αρωγούς στην προσπάθειά μας για την εξυγίανσή του.
Καλούμε την Πολιτεία, τους Δικηγορικούς Συλλόγους και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να σκύψουν πάνω από το πρόβλημα, ώστε να βρεθεί αρμονικά πρακτική και εφικτή λύση για το μέλλον του Επικουρικού Κεφαλαίου».
Η συνέντευξη τύπου της ΕΑΕΕ
Στις 14 Σεπτεμβρίου, η ΕΑΕΕ κάλεσε τους δημοσιογράφους σε συνέντευξη τύπου, με θέμα «Κρίνεται η βιωσιμότητα του Επικουρικού Κεφαλαίου». Ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ, κ. Γιώργος Κώτσαλος, ο Αντιπρόεδρος, κ. Θεόδωρος Κοκκάλας, ο Ταμίας, κ. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, η Γεν. Δ/ντρια, κα Μαργαρίτα Αντωνάκη, και ο Πρόεδρος του Ε.Κ., κ. Δημήτρης Ζορμπάς, περιέγραψαν τη δεινή οικονομική κατάσταση του Επικουρικού, για να καταδείξουν την αναγκαιότητα άμεσης λήψης μέτρων. Ένα τέτοιο μέτρο αντιμετώπισης του σοβαρού οικονομικού προβλήματος του Ε.Κ. ήταν και οι αποσυρθείσες πλέον διατάξεις του άρθρου 48, οι οποίες, όπως τονίστηκε, είχαν τύχει επεξεργασίας από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπ. Οικ. σε συνεργασία με την ΤτΕ και τη Διοίκηση του Ε.Κ. Σημειωτέον ότι ο εκπρόσωπος της Δ.Ε.Ι.Α. στη Διαχειριστική Επιτροπή του Ε.Κ., κ. Νίκος Παυλόπουλος, παρίστατο κατά τη διάρκεια της συνέντευξης.
Με βάση τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, το Επικουρικό Κεφάλαιο …πνέει τα λοίσθια, έχοντας σοβαρότατα προβλήματα οικονομικής ρευστότητας, που αν δεν αντιμετωπισθούν άμεσα ελλοχεύει ο κίνδυνος να οδηγηθεί σε στάση πληρωμών και σε διακοπή της λειτουργίας του. Όπως επισήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Κώτσαλος, «η κατάστασή του είναι πλέον μη διαχειρίσιμη» και η ΕΑΕΕ «δεν μπορεί να συνεχίσει να έχει την ευθύνη αυτού του οργάνου, αν συνεχίσει αυτή η κατάσταση και δεν επανέλθει άμεσα προς διαβούλευση η ρύθμιση».
Η εικόνα του Ε.Κ. σήμερα
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρασχέθηκαν από το Ε.Κ.:
– Οι υποχρεώσεις του για καταβολή αποζημιώσεων ανέρχονται στα 700 εκατ. ευρώ.
– Η περιουσία του από εισφορές ανέρχεται στα 70 εκατ. ευρώ.
– Οι ημερομηνίες καταβολής αποζημιώσεων στους δικαιούχους προσδιορίζονται για μετά από τρία χρόνια.
– Από τις 125.457 εκκρεμείς υποθέσεις ζημιών, οι 1.565 υποθέσεις ξεπερνούν τις 100.000 ευρώ, ενώ οι απαιτήσεις από τις υποθέσεις αυτές (δηλαδή τις 1.565) υπολογίζονται σε 356 εκατ. ευρώ (βλ. σχετικό γράφημα στην επόμενη σελίδα).
Οι αιτίες του ελλείμματος
Ως βασικοί παράγοντες δημιουργίας του υφιστάμενου ελλείμματος αναφέρθηκαν η αύξηση του κόστους των καταβαλλόμενων αποζημιώσεων για την ικανοποίηση της ηθικής βλάβης και της ψυχικής οδύνης (από το 2005 έως το 2009 οι αποζημιώσεις αυτές έχουν αυξηθεί έως και 400%), οι ανακλήσεις αδειών ασφαλιστικών εταιρειών με μεγάλο χαρτοφυλάκιο στον κλάδο αυτοκινήτου και η αύξηση του αριθμού των ανασφάλιστων οχημάτων (υπολογίζονται σήμερα σε 1,5 εκατ. περίπου). Όσον αφορά ειδικά τη χρηματική ικανοποίηση της ψυχικής οδύνης της οικογένειας θανόντος, αναφέρθηκαν ανάλογα παραδείγματα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες είτε «δεν αναγνωρίζουν τέτοιο δικαίωμα» είτε «έχουν καταφύγει στον καθορισμό αντικειμενικών κριτηρίων για τον προσδιορισμό τους». (Εξαιρετικές πληροφορίες για το θέμα περιέχονται σε άρθρο της «Α.Α.» στο τεύχος της 1ης Φεβρουαρίου 2011).
Τέλος, ένας άλλος παράγοντας, που συντείνει στη μεγέθυνση του οικονομικού προβλήματος του Ε.Κ., είναι οι χρονοβόρες εκκαθαρίσεις. Όπως είπε ο κ. Ζορμπάς, επί συνόλου 57 ασφαλιστικών εταιρειών, η εκκαθάριση έχει ολοκληρωθεί σε μόλις 5 τον αριθμό!
Πιθανές λύσεις του προβλήματος
Οι αποσυρθείσες ρυθμίσεις θα μπορούσαν, σύμφωνα με τον κ. Ζορμπά, να μειώσουν στο μισό το έλλειμμα του Επικουρικού, με την προϋπόθεση βέβαια να μην υπάρξει άλλη ανάκληση. Από πλευράς ΕΑΕΕ, σημειώνεται ότι πλέον η Πολιτεία έχει τρεις επιλογές:
– Να προχωρήσει σε μερικό περιορισμό των παροχών του Επικουρικού Κεφαλαίου, λαμβάνοντας υπόψη προφανώς τη μέγιστη δυνατή ικανοποίηση της πλειοψηφίας των δικαιούχων αποζημίωσης. Προς αυτήν την κατεύθυνση ήταν οι ρυθμίσεις του άρθρ. 48 που αποσύρθηκαν (προς διαβούλευση;).
– Να προχωρήσει σε υπέρμετρη αύξηση των εισφορών των ασφαλισμένων προς το Επικουρικό Κεφάλαιο, επιβαρύνοντας με αυτό τον τρόπο τα ασφάλιστρα και τους ασφαλισμένους.
– Να αποδεχτεί την πιθανότητα το Επικουρικό Κεφάλαιο να προχωρήσει σε στάση πληρωμών.
Μια τέταρτη “θεωρητική” επιλογή θα ήταν να προχωρήσει η ίδια η Πολιτεία στην άμεση οικονομική ενίσχυση του Επικουρικού Κεφαλαίου –πράγμα προφανώς απίθανο, στη δεδομένη χρονική στιγμή, όπως επίσης απίθανος είναι ο δανεισμός του Επικουρικού Κεφαλαίου, ο οποίος επιχειρήθηκε από τη Διοίκησή του αλλά δεν ευοδώθηκε.
Σύμφωνα με την ΕΑΕΕ, «με τις εισηγούμενες με το άρθρο 48 ρυθμίσεις, επιχειρήθηκε ορθά από την Πολιτεία ένας ισορροπημένος συνδυασμός των ως άνω πιθανών λύσεων, περιορίζοντας αφενός μερικώς και σε ορισμένες περιπτώσεις τις αποζημιώσεις που καταβάλλει το Επικουρικό Κεφάλαιο και προχωρώντας αφετέρου σε μία λογική αύξηση των εισφορών των ασφαλισμένων προς το Επικουρικό Κεφάλαιο, λαμβάνοντας υπόψη τη δύσκολη οικονομική συγκυρία που βιώνει σήμερα το σύνολο των Ελλήνων πολιτών».
Όσον αφορά ειδικά στους περιορισμούς στις παροχές που προτάθηκαν για τις περιπτώσεις των ανακλήσεων, υπογραμμίστηκε ότι «ανάλογους περιορισμούς προβλέπουν και όλα τα υφιστάμενα στη χώρα μας σήμερα εγγυητικά κεφάλαια που καλούνται να παρέχουν αποζημιώσεις σε περίπτωση ανάκλησης λειτουργίας επιχειρήσεων, όπως το ΤΕΚΕ και το Εγγυητικό Κεφάλαιο για τις ασφαλίσεις ζωής».
Η Πολιτεία τι προτίθεται να πράξει;
Αυτό ήταν, λοιπόν, το …χρονικό της σύντομης “ζωής” του άρθρου 48 και των όσων επακολούθησαν της κατάθεσης και απόσυρσής του. Παραθέσαμε τα γεγονότα όπως εξελίχθηκαν, με τη χρονική τους αλληλουχία, γιατί κι αυτό πολλές φορές έχει τη σημασία του.
Όσον αφορά τη ρύθμιση του άρθρου 48, δεν ξέρουμε αυτή τη στιγμή αν και πότε και υπό ποια μορφή θα επανέλθει, σε κάποιο άλλο ίσως νομοσχέδιο. Ωστόσο, η όλη εξέλιξη των γεγονότων αφήνει αναπάντητα ερωτήματα, τόσο διαδικαστικά, όσο και ουσιαστικά για το μέλλον του Επικουρικού. Ερωτήματα που, προφανώς, έχουν αποδέκτη την Πολιτεία:
t Γιατί έρχονται και παρέρχονται τόσο σοβαρές διατάξεις, που αφορούν εν δυνάμει το σύνολο των Ελλήνων πολιτών, καθώς ο οποιοσδήποτε μπορεί να βρεθεί στη θέση του αιτούντος αποζημίωση από το Επικουρικό Κεφάλαιο;
t Πώς θα αντιμετωπιστεί το οξύ οικονομικό πρόβλημα του Επικουρικού Κεφαλαίου, που αυτή τη στιγμή έχει “άνοιγμα” 700 εκατ. ευρώ;
t Γιατί δεν αντιμετωπίζεται το οξύ, επίσης, θέμα της κυκλοφορίας ανασφάλιστων οχημάτων; Είναι τόσο δύσκολο να εντοπιστούν;
t Γιατί δεν μειώνεται δραστικά ο χρόνος που διαρκεί η «ασφαλιστική εκκαθάριση» –πηγή του κακού για πολλά προβλήματα του Ε.Κ., όπως δηλώνουν οι γνωρίζοντες;
t Αν καταρρεύσει το Ε.Κ., στο οποίο από το 1995 αποτάθηκαν 500.000 συμπολίτες μας, ποιος θα το αντικαταστήσει στο σοβαρότατο κοινωνικό ρόλο του, υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες της χώρας μας;
Η λίστα των ερωτημάτων θα μπορούσε, ενδεχομένως, να συμπληρωθεί και με πολλά ακόμα. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση πιο σημαντικές είναι οι απαντήσεις και αυτό είναι το ζητούμενο της ασφαλιστικής αγοράς. Το πρόβλημα «δεν μπορεί να λυθεί φιλοσοφώντας», όπως εύστοχα παρατήρησε ο κ. Κώτσαλος, ούτε βεβαίως λύση αποτελεί η αύξηση των ασφαλίστρων κατά 50%-60%, για να αυξηθούν οι καταβαλλόμενες προς το Επικουρικό εισφορές (σήμερα ανέρχονται σε ποσοστό 5% επί των καθαρών ασφαλίστρων του κλάδου αστικής ευθύνης).
Η ελληνική ασφαλιστική αγορά και οι καταναλωτές-συνεπείς ασφαλισμένοι πληρώνουν τα “αμαρτήματα” και τις επιλογές άλλων και αυτό δεν μπορεί να συνεχίσει εσαεί. Η Πολιτεία τι προτίθεται να πράξει;
Ανοικτή επιστολή προς τον Πρόεδρο του Επικουρικού Κεφαλαίου
Συνήθως στην «Α.Α.» αποφεύγουμε να φιλοξενούμε προσωπικές απόψεις μελών σωματείων ή οργανώσεων ή συνδέσμων. Εξαίρεση στον …κανόνα αποτελεί η ανοικτή επιστολή του κ. Μανώλη Χατζάκη, Ασφαλιστικού Υπαλλήλου, Γενικού Γραμματέα της ΟΑΣΕ.
Στην ανοικτή επιστολή του της 14ης Σεπτεμβρίου, με αποδέκτη τον Πρόεδρο του Ε.Κ., ο κ. Χατζάκης θίγει ένα σοβαρότατο ζήτημα, που αφορά τις κοινωνικές επιπτώσεις που θα επέφεραν δυνητικά οι αποσυρθείσες πλέον ρυθμίσεις του άρθρου 48.
Αναφέρεται στο ακόλουθο περιστατικό, που γνωρίζει ο ίδιος από το οικογενειακό του περιβάλλον: «Πριν έξι περίπου χρόνια ένας νέος 23 ετών τραυματίζεται σε τροχαίο ατύχημα και ο υπαίτιος ήταν κανονικά ασφαλισμένος σε εταιρεία που έκλεισε. Ο παθών μένει μόνιμα ανάπηρος από τη μέση και κάτω (τετραπληγικός) και “καρφωμένος” στο αναπηρικό καροτσάκι, εξυπηρετούμενος από τους δύο ηλικιωμένους γονείς του. Το εισόδημα της οικογένειας και η οικονομική της επιφάνεια, με τεράστια προσπάθεια και δανεισμό, οριακά φθάνει να καλύψει το μέχρι σήμερα ποσό των ιατρικών δαπανών και εξόδων, που υπερβαίνει τα 150.000 ευρώ. Θα ακολουθήσουν βέβαια και άλλα έξοδα. Ταυτόχρονα, πρέπει να εξευρεθούν και τα αυξημένα έξοδα για την επιβίωσή του και τη φροντίδα του. Μήπως αυτός ο νέος δεν δικαιούται και αποζημίωση ηθικής βλάβης, όση και όπως και αν αυτή προσδιορίζεται; Ο υπαίτιος είναι και αυτός ένας εξίσου περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων άνθρωπος. Τι θα γίνει, λοιπόν, αν εφαρμοστεί πλαφόν 100.000 χιλ. ευρώ ή, πολύ περισσότερο, αν δεν καλύπτονται οι ζημιές οχημάτων ασφαλισμένων σε εταιρείες που έκλεισαν; Θα καταστραφούν δύο οικογένειες».
Αξιοσημείωτη η επισήμανση και διόλου ήσσονος σημασίας στην όλη συζήτηση περί του Επικουρικού Κεφαλαίου και του κοινωνικού ρόλου που επιτελεί.
Ο κ. Χατζάκης ακολούθως, αναγνωρίζοντας και συμμεριζόμενος το οξύ οικονομικό πρόβλημα του Ε.Κ. και επιθυμώντας, όπως δηλώνει, «τη συνέχιση της λειτουργίας του Επικουρικού και μάλιστα αποζημιώνοντας όλους τους “τύπους” ζημιωθέντων με την ίδια λογική όπως και σήμερα», προτείνει τα εξής (τα παραθέτουμε εν συντομία και μεταξύ άλλων): εφαρμογή μιας μέσης απαλλαγής σε κάθε ζημιά, αντικειμενικοποίηση των ζημιών ηθικής βλάβης και ψυχικής οδύνης, συνεργασία του Ε.Κ. με συνεργεία επισκευής αυτοκινήτων για καλύτερες τιμές, ποσό 5 ευρώ από τα τέλη κυκλοφορίας να αποδίδονται από την Πολιτεία στο Ε.Κ. («την κύρια ευθύνη για τα προβλήματα του Ε.Κ. σήμερα τη φέρει η Πολιτεία, που με την ελλιπή εποπτεία της έδινε άδειες και επέτρεπε να λειτουργούν εταιρείες που έκλειναν αργότερα κατά δεκάδες», επισημαίνει χαρακτηριστικά), έλεγχο –έστω και δειγματοληπτικό– των μεγάλων αποζημιώσεων των τελευταίων 5 χρόνων, συστηματικό έλεγχο για τη μείωση των ανασφάλιστων οχημάτων, κ.ο.κ.
«Να ενώσουμε όλοι, όσους μας αφορά το θέμα, τις δυνάμεις μας και καταθέτοντας τις προτάσεις μας να πιέσουμε την Πολιτεία να κινηθεί γρήγορα και να νομοθετήσει επειγόντως, αποφασίζοντας και εφαρμόζοντας τις καλύτερες δυνατές και ταυτόχρονα ευρύτερα αποδεκτές ρυθμίσεις», καταλήγει στην επιστολή του ο κ. Χατζάκης –κι αυτό θα ήταν ευχής έργον, προσθέτουμε εμείς.
