Το “καλάθι” των μέτρων από το οποίο θα διαλέξει τους νέους φόρους η Κυβέρνηση
Ιδιαίτερα βαρύς για την ελληνική οικονομία θα είναι ο φετινός χειμώνας, με τα βασικά της μεγέθη να δέχονται ισχυρές πιέσεις τόσο λόγω του αρνητικού διεθνούς περιβάλλοντος όσο, κυρίως, εξαιτίας των εγχώριων αδυναμιών, οι οποίες στο τελευταίο δωδεκάμηνο μεγεθύνονται επικίνδυνα.
Η βαρυχειμωνιά, όμως, θα πλήξει σημαντική μερίδα των φορολογουμένων και με το πρόσχημα για την πάταξη της φοροδιαφυγής, το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών ετοιμάζει πακέτο μέτρων, προκειμένου να αυξηθούν τα δημόσια έσοδα.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και η επιδείνωση των στοιχείων που αφορούν στην πραγματική οικονομία, όπως:
– Η κάμψη των λιανικών πωλήσεων, που δείχνει ότι τα νοικοκυριά, λόγω της κρίσης και της ακρίβειας, διαθέτουν ολοένα και λιγότερο εισόδημα για αγορές.
– Η επιβράδυνση του ΑΕΠ, δηλαδή της οικονομικής δραστηριότητας, που στο δεύτερο τρίμηνο του 2008 έφτασε στο 3,4%, από 4% που ήταν το 2007. Αναπόφευκτα, η συνέχιση της επιβράδυνσης θα οδηγήσει σε αύξηση της ανεργίας, το πραγματικό μέγεθος της οποίας δεν απεικονίζεται στα ποσοστά της Εθνικής Στατιστικής έπηρεσίας, καθώς προσμετρώνται ως εργαζόμενοι και οι απασχολούμενοι στα προγράμματα STAGE, οι οποίοι πρέπει να σημειωθεί ότι είναι ανασφάλιστοι.
– Η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 2,5% στο πρώτο εξάμηνο του 2008.
– Η συνεχιζόμενη διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, που αναμένεται και φέτος να φτάσει στο επίπεδο του αρνητικού ρεκόρ του 14% του ΑΕΠ, που διαμορφώθηκε το 2007.
– Ο εκτροχιασμός του Κρατικού Προϋπολογισμού, που εμφανίζει έλλειμμα αυξημένο κατά 3 δισ. Ευρώ.
– Το αρνητικό κλίμα στον επιχειρηματικό τομέα.
– Ο πληθωρισμός, που στους τελευταίους μήνες κινείται κοντά στο 5% και οι ελπίδες για αποκλιμάκωση στρέφονται στη συμπλήρωση 12μήνου, από την έκρηξη των ανατιμήσεων. Δηλαδή, δεν θα μειωθούν οι τιμές, αλλά σε 12μηνη βάση, από το φθινόπωρο, οι τιμές των δημητριακών και των καυσίμων, που έχουν ήδη αυξηθεί κατά 30% ή 40%, θα εμφανίζονται σταθερές ή ελαφρά αυξημένες ή μειωμένες και θα δίδεται η ψευδαίσθηση της συγκράτησης του πληθωρισμού.
Ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος για το οικονομικό επιτελείο της Κυβέρνησης είναι ο Κρατικός Προϋπολογισμός, ο οποίος κινείται εκτός τροχιάς και αν δεν ληφθούν μέτρα, το έλλειμμα θα διαμορφωθεί αισθητά πάνω από το 3% του ΑΕΠ. έπενθυμίζεται ότι ο τυπικός λόγος για τον οποίο προκηρύχθηκαν οι πρόωρες εκλογές του περσινού Σεπτεμβρίου ήταν η κατάρτιση του κρίσιμου προϋπολογισμού του 2008, ο οποίος τελικά, στην πράξη, αποτυγχάνει ακόμα και στην προσέγγιση των στόχων.
Ήδη, στο πρώτο εξάμηνο του έτους, εμφανίζει αυξημένο έλλειμμα κατά 3 δισ. ευρώ, σε σύγκριση με το στόχο (ή 1,2% του ΑΕΠ), το οποίο, κατά τα 2 δισ. Ευρώ, οφείλεται στην υστέρηση των εσόδων και κατά 1 δισ. ευρώ στις υπερβάσεις που σημειώνουν οι δαπάνες. Τις αστοχίες του οικονομικού επιτελείου στο δημοσιονομικό τομέα θα κληθούν να πληρώσουν οι φορολογούμενοι, με σειρά μέτρων, που σχεδιάζει το υπουργείο Οικονομικών, κατόπιν εισηγήσεων των αρμόδιων υπηρεσιών.
Οι φορο-προτάσεις
Στην κατεύθυνση αυτή, οι εισηγήσεις που διατυπώνονται και επεξεργάζονται από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΟΙΟ είναι:
1. Η ένταξη των πλεονασματικών ειδικών λογαριασμών στον Κρατικό Προϋπολογισμό, διαδικασία η οποία, σύμφωνα με παράγοντες του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στα δημοσιονομικά μεγέθη, αφού μέσω αυτών διακινούνται ποσά ύψους 5 δισ. ευρώ (πάνω από το 2% του ΑΕΠ). Για το 2008 εκτιμάται ότι οι πληρωμές τους θα περιοριστούν σε 4,14 δισ. ευρώ, ενώ τα έσοδά τους θα διαμορφωθούν σε 5,03 δισ. ευρώ, δηλαδή θα παρουσιάσουν πλεόνασμα περίπου 1 δισ. ευρώ, που σημαίνει ότι με την ένταξή τους στα έσοδα και στις δαπάνες αυτομάτως μειώνεται ισόποσα το έλλειμμα του προϋπολογισμού.
2. Η νέα αύξηση των αντικειμενικών αξιών των εντός και εκτός σχεδίου ακινήτων, που πιθανότατα θα υλοποιηθεί από τις αρχές του 2009. Η αναπροσαρμογή αυτή θα αυξήσει, αντίστοιχα, περί τους 16 φόρους και τέλη που βαρύνουν σήμερα τα ακίνητα, είτε κατά την απόκτησή τους είτε την κατοχή τους.
3. Η κλιμάκωση του Ενιαίου Τέλους Ακινήτων, ώστε να επιβαρύνονται περισσότερο οι έχοντες μεγάλη ακίνητη περιουσία. Φέτος, πρώτο έτος εφαρμογής του νέου φόρου, ορίστηκε σε 0,1% επί της αντικειμενικής αξίας, ανεξάρτητα από τη συνολική αξία της περιουσίας. Οι σκέψεις είναι να καθιερωθούν και υψηλότεροι συντελεστές: 0,2% και 0,3% για τις μεγάλες περιουσίες. Με λίγα λόγια, επανέρχεται από το παράθυρο και ΦΜΑΠ, που υποτίθεται ότι καταργήθηκε. Συζητείται το ενδεχόμενο ο φόρος να επιβάλλεται κλιμακωτά ανάλογα με το ύψος της περιουσίας του κάθε φορολογούμενου. Ένα από τα σενάρια που εξετάζονται προβλέπει την επιβολή φόρου με τρεις συντελεστές:
– 0,1% για περιουσία μέχρι 500.000 ευρώ.
– 0,2% (από 0,1% σήμερα) για ακίνητη περιουσία άνω των 500.000 ευρώ έως και 1.000.000 ευρώ και
– 0,3% (από 0,1% σήμερα) για την αξία της περιουσίας που υπερβαίνει το 1.000.000 ευρώ.
4. Η αύξηση των μοναδικών συντελεστών καθαρού κέρδους (ΜΣΚΚ), που αφορά κυρίως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες εντάσσονται κάθε χρόνο στη διαδικασία αυτόματης περαίωσης των εκκρεμών υποθέσεων, προκειμένου να αποφύγουν τον τακτικό φορολογικό έλεγχο. Το μέτρο της αυτοπεραίωσης αφορά επιχειρήσεις με ετήσια ακαθάριστα έσοδα έως 300.000 ευρώ και ελεύθερους επαγγελματίες με ετήσιες ακαθάριστες αμοιβές έως 150.000 ευρώ. Οι ΜΣΚΚ χρησιμοποιούνται για τον εξωλογιστικό προσδιορισμό του ελάχιστου εισοδήματος και η αύξησή τους αυτομάτως αυξάνει το ελάχιστο εισόδημα και το φόρο που καλείται να καταβάλει ο υπόχρεος, προκειμένου να περαιωθεί αυτομάτως η τρέχουσα χρήση. Η αναπροσαρμογή των ΜΣΚΚ κρίνεται επιβεβλημένη, σύμφωνα με παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών, λόγω και της τεράστιας φοροδιαφυγής που υπάρχει σε πολλούς κλάδους, οι οποίοι δηλώνουν μέσο εισόδημα κάτω από τα όρια της φτώχειας.
5. Η αλλαγή της φορολογίας των ελεύθερων επαγγελματιών, με την εφαρμογή είτε της μείωσης του αφορολόγητου ορίου στα 9.000 ευρώ –από 10.500 ευρώ που ισχύει σήμερα– είτε με την εφαρμογή ενός νέου συστήματος φορολόγησης των επαγγελματιών, ανάλογο με αυτό που ισχύει σήμερα στις ομόρρυθμες εταιρίες. Δηλαδή, το 50% των αμοιβών των ελεύθερων επαγγελματιών θα φορολογείται με συντελεστή 20% και το υπόλοιπο 50% με συντελεστή 40%.
6. Η αποδοχή του αιτήματος των επιχειρήσεων για νέα περαίωση των ανέλεγκτων υποθέσεων, χωρίς έλεγχο, αλλά με την καταβολή πρόσθετων φόρων. Τη ρύθμιση είχε απορρίψει αρχικά ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Γιώργος Αλογοσκούφης, αλλά οι αντιστάσεις του κάμπτονται από τη δυσπραγία των φορολογικών εσόδων.
7. Η αύξηση των τελών κυκλοφορίας των Ι.Χ. επιβατικών αυτοκινήτων, που είναι παγωμένα στα επίπεδα του 2006. Η είσπραξή τους θα γίνει εντός του 2008 και θα αποτελέσει έσοδο του φετινού
προϋπολογισμού. Η αναπροσαρμογή του κόστους των τελών κυκλοφορίας ενδεχομένως να συνδυαστεί με περιβαλλοντικά μέτρα (επιβάρυνση ρυπογόνων αυτοκινήτων μεγάλου κυβισμού), με διαφοροποίηση των κλιμακίων υπολογισμού τους που ισχύει σήμερα.
8. Η επαναφορά των τεκμηρίων απόκτησης αυτοκινήτων, προκειμένου να χτυπηθεί η φοροδιαφυγή ορισμένων κατηγοριών επαγγελματιών που δηλώνουν εξαιρετικά χαμηλά εισοδήματα, αλλά αποκτούν αυτοκίνητα δυσανάλογης αξίας. Προτείνεται όπως μειωθεί το όριο της αξίας των αυτοκινήτων, που είναι στις 50.000 ευρώ, κάτω από το οποίο δεν εφαρμόζεται τεκμήριο.
9. Η προαναγγελθείσα νέα αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης των καυσίμων, στο πλαίσιο της σταδιακής εναρμόνισής τους με τα κατώτατα κοινοτικά όρια. Οι ΕΦΚ θα διαμορφωθούν στα 359 ευρώ ανά χιλιόλιτρο για την απλή και τη σούπερ αμόλυβδη βενζίνη, ενώ ο ΕΦΚ στο πετρέλαιο κίνησης θα φθάσει στα 302 ευρώ το χιλιόλιτρο. Η αύξηση θα είναι 2,6% για την απλή αμόλυβδη, 2,9% για τη σούπερ αμόλυβδη και 3,1% για το πετρέλαιο κίνησης.
10. Η αύξηση του ελάχιστου ορίου του ειδικού φόρου κατανάλωσης που επιβάλλεται στα τσιγάρα, μετά και τη σχετική οδηγία της Ευρωπαϊκή Ένωσης, στο πλαίσιο της εκστρατείας περιορισμού του καπνίσματος.
11. Η κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης ορισμένων εισοδημάτων και η προσθήκη τους στη φορολογική κλίμακα. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα, τα εισοδήματα που φορολογούνται σήμερα αυτοτελώς με 15% ή 20%, με την εφαρμογή του μέτρου, από το 2009, θα φορολογούνται με συντελεστές 25%-35% (αν το συνολικό εισόδημα είναι μέχρι 75.000 ευρώ) ή 40% (αν έχουν υψηλότερα εισοδήματα).
12. Η αύξηση της προκαταβολής φόρου για τις ΑΕ, από το 65% που είναι σήμερα σε υψηλότερο ποσοστό.
13. Η αντικατάσταση του τέλους επί των χρηματιστηριακών συναλλαγών, με φόρο στην τυχόν υπεραξία που προκύπτει από την πώληση μετοχών.
14. Η επιβολή τεκμηρίου για αγορές που γίνονται μέσω πιστωτικών καρτών. Στόχος του μέτρου θα είναι να διαπιστώνεται αν το ποσό που διατίθεται για αγορές μέσω των πιστωτικών καρτών, είναι τουλάχιστον ίσο με το εισόδημα που δηλώνεται.
15. Η αυτοτελής φορολόγηση των μερισμάτων με συντελεστή 10%.
16. Η φορολόγηση των δικαιωμάτων μετοχών (stock options) που λαμβάνουν τα στελέχη των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με το έΠΟΙΟ, η υπεραξία των stock options αποτελεί εισόδημα, δεδομένου ότι πρόκειται για παροχή σε είδος και θα πρέπει να φορολογείται με τις γενικές διατάξεις, με βάση την κλίμακα φορολογίας εισοδήματος και με συντελεστή έως και 40%.
Εξάλλου, πρόσθετα έσοδα θα προκύψουν και από τη μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας. Παρά τη μείωση των φορολογικών συντελεστών κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες, από την 1-1-2009, η διατήρηση των φορολογικών κλιμακίων στα ίδια επίπεδα θα έχει ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση των μισθωτών και συνταξιούχων, μέσω της αυξημένης παρακράτησης από την 1-1-2009. Η πρόσθετη αύξηση της φορολογίας προκύπτει, καθώς ο φόρος θα αυξηθεί με πολύ υψηλότερη ταχύτητα από το ρυθμό αύξησης των εισοδημάτων. Το φορολογικό βάρος, το 2009, θα είναι υψηλότερο, λόγω και των σχετικά υψηλότερων μισθολογικών αυξήσεων που χορηγήθηκαν, λόγω του υψηλού πληθωρισμού.
ΥΠΟΙΟ: φταίει η διεθνής κρίση
Το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών παραδέχεται τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, πλην όμως τις αποδίδει, στο σύνολό τους, στην εξωτερική αρνητική συγκυρία.
Η κρίση, σύμφωνα με το έΠΟΙΟ, επηρεάζει οπωσδήποτε και την ελληνική οικονομία, αλλά υποστηρίζει ότι «η ελληνική οικονομία, χάρη στις μεταρρυθμίσεις που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια και τη δυναμική που έχει αναπτύξει, παρουσιάζει σήμερα μεγαλύτερες αντιστάσεις από τις οικονομίες άλλων ευρωπαϊκών χωρών, στο εξαιρετικά δύσκολο διεθνές περιβάλλον. Δεδομένης της συγκυρίας και παρά την επιβράδυνση που σημειώνει, ο ρυθμός ανάπτυξης δεν μπορεί παρά να θεωρείται ικανοποιητικός. Τα διαθέσιμα στοιχεία υποδηλώνουν ότι κυμάνθηκε στο δεύτερο τρίμηνο του 2008 στο 3,4%, από 3,6% στο πρώτο τρίμηνο. Η ανεργία εξακολουθεί να μειώνεται μέσα στο 2008 και τον Απρίλιο έφθασε το 7,7%, από 11,3% το Μάρτιο του 2004. Η πρόοδος που σημείωσε η ελληνική οικονομία την τελευταία 4ετία αντανακλάται και σε άλλα βασικά οικονομικά μεγέθη. Το ποσοστό της απασχόλησης αυξήθηκε από 58,7%, το 2003, στο 61,4% το 2007 και οι επενδύσεις αυξήθηκαν ως ποσοστό του ΑΕΠ από 24,4%, το 2004, στο 25,7% το 2007, που είναι η τρίτη καλύτερη επίδοση στην ευρωζώνη. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας σε μονάδες ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης έφθασε το 2007 στο 98% του μέσου όρου της Ε.Ε. των «27» από 92,2% το 2003».
Παράλληλα, προσθέτει το έΠΟΙΟ, η Κυβέρνηση συνεχίζει, στο πλαίσιο της δεύτερης φάσης της δημοσιονομικής εξυγίανσης, την πολιτική της για τη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και την επίτευξη ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Στην προσπάθεια αυτή, δύο είναι οι μεγάλες προκλήσεις:
Πρώτον, η συγκράτηση των δημοσίων δαπανών, ιδιαίτερα στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, που είναι η μεγάλη πηγή των ελλειμμάτων. Στην κατεύθυνση αυτή, ψηφίσθηκε ήδη στη Βουλή η διάταξη για τον περιορισμό των ελλειμμάτων των ζημιογόνων ή επιχορηγούμενων από τον κρατικό Προϋπολογισμό Δημοσίων Επιχειρήσεων. Διότι, τα ελλείμματα αυτά αποτελούν τροχοπέδη για τη δημοσιονομική εξυγίανση και καλούνται να τα καλύπτουν από το υστέρημά τους οι φορολογούμενοι.
Δεύτερον, συνεχίζεται η προσπάθεια για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και την περαιτέρω διεύρυνση της φορολογικής βάσης. έπάρχουν σημαντικά περιθώρια για την αύξηση των φορολογικών εσόδων σε σχέση με το ΑΕΠ. Το σύνολο των εσόδων από την άμεση φορολογία στην Ελλάδα είναι σταθερά τα τελευταία 15 και πλέον χρόνια και πολύ χαμηλότερο από τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε., παρά το γεγονός ότι οι φορολογικοί συντελεστές στην Ελλάδα δεν είναι από τους χαμηλότερους στην Ε.Ε. Το 2006, παρά την πρόοδο που σημειώθηκε από το 2004, τα έσοδα από την άμεση φορολογία ως ποσοστό του ΑΕΠ στην Ελλάδα ήταν 4,6%, έναντι 9,2% κατά μέσο όρο στην Ε.Ε. των «27», ήταν δηλαδή ακριβώς στο μισό. Αλλά, παρά επίσης την πρόοδο που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια, και τα έσοδα από άμεσους και έμμεσους φόρους και εισφορές στην κοινωνική ασφάλιση ήταν στην Ελλάδα το 2006 στο 31,4% του ΑΕΠ, έναντι 39,9% στην Ε.Ε.
Το έΠΟΙΟ προαναγγέλλει επίσης και επισήμως ότι «πρέπει να φορολογηθούν καλύτερα εισοδήματα, τα οποία σήμερα, σε μεγάλο βαθμό, δεν φορολογούνται καθόλου. Όχι εισοδήματα από μισθωτή εργασία, αλλά εισοδήματα που φοροδιαφεύγουν ή εισοδήματα από κεφάλαιο. Και θα πρέπει να επανεξετασθούν και κάποιοι ειδικοί τρόποι φορολόγησης, οι οποίοι με τα σημερινά δεδομένα δεν δικαιολογούνται. Η φορολογική βάση πρέπει να διευρυνθεί και αυτή είναι μια σημαντική προτεραιότητα για το μέλλον».
Οι πρώτες ενοποιήσεις Ταμείων
Στην καρδιά του καλοκαιριού, υλοποιήθηκε η πρώτη φάση των αλλαγών στο ασφαλιστικό σύστημα με την απορρόφηση 24 Ταμείων και κλάδων ασφάλισης, από πέντε υφιστάμενους φορείς.
Η δεύτερη φάση των ενοποιήσεων των Ταμείων είναι προγραμματισμένη να γίνει την 1η Οκτωβρίου και θα προβλέπει την ενοποίηση των 133 κλάδων και ταμείων σε 13 ταμεία. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Απασχόλησης εκτιμά ότι με την επόμενη φάση των ενοποιήσεων ολοκληρώνεται η εφαρμογή του τελευταίου ασφαλιστικού νόμου, ωστόσο, το ενδιαφέρον θα εστιαστεί στη λειτουργία των νέων φορέων, μετά τις ενοποιήσεις, και στην αντιμετώπιση των ελλειμμάτων που εμφανίζουν τα περισσότερα ασφαλιστικά ταμεία.
Οι πρώτες ενοποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν την 1η Αυγούστου 2008 είναι οι ακόλουθες:
ΙΚΑ – ΕΤΑΜ
Εντασσόμενοι Φορείς:
Κλάδος Σύνταξης: ΤΣΠ-ΗΣΑΠ, ΤΑΠ Ασφ. Εταιρ. «Η Εθνική», ΤΣΠ – Εθνικής Τράπεζας, ΤΑΠ-ΟΤΕ, ΤΑΠ-Τραπ. Ελλάδος, ΤΑΠ-ΕΤΒΑ, ΟΑΠ-ΔΕΗ (Αυτοτελής Τομέας).
Κλάδος έγείας: Κλ. έγείας ΤΑΞέ, Κλ. έγείας ΤΑΠΕΑΠ Ιπποδρομιών.
ΟΑΕΕ
Εντασσόμενοι Φορείς:
Κλάδος Σύνταξης: Ταμ. Πρόνοιας Ξενοδόχων, ΤΑΝΠέ, ΤΑΠΕΑΠ Ιπποδρομιών (Αυτοαπασχολούμενοι).
Κλάδος έγείας: Ξενοδόχοι, Ναυτικοί Πράκτορες.
Κλάδος Επικούρησης (Νέος Κλάδος): ΤΕΑ Αρτοποιών, Ταμ. Επικ. Ασφ. & Κοινής Διανομής Πρατηριούχων έγρών Καυσίμων.
ΤΕΑΔΥ
Εντασσόμενοι Φορείς:
Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης, Ταμείο Ασφάλισης Δημοτικών και Κοινοτικών έπαλλήλων (Ο Κλάδος Επικούρησης), Ειδικός Τομέας Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών Ν.Π.Δ.Δ.
ΤΠΔΥ
Εντασσόμενοι Φορείς:
Ταμείο Πρόνοιας Προσωπικού Εμπορικών, Βιομηχανικών, Επαγγελματικών, Βιοτεχνικών Επιμελητηρίων του Κράτους. Ταμείο Ασφάλισης Δημοτικών και Κοινοτικών έπαλλήλων (Οι Κλάδοι Πρόνοιας). Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Ταμείου Νομικών (Οι Κλάδοι Πρόνοιας). Π.Κ.
