Υψηλές προσδοκίες διατηρούνται και για την ασφαλιστική βιομηχανία, της οποίας το όλο πλαίσιο χρειάζεται επειγόντως ριζική αναθεώρηση.
α) ότι η πρόσφατη ανάκληση της άδειας σύστασης και λειτουργίας των 5 ασφαλιστικών εταιρειών συνιστά μέτρο πρόνοιας για τη διαφύλαξη των συμφερόντων
των ασφαλισμένων τους,
β) ότι η πολιτεία με πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση προνόησε για την προστασία των ασφαλισμένων
του κλάδου ζωής και
γ) ότι σε εφαρμογή της ρύθμισης (του άρθρου 17 του ν. 3790/7.8.09 ΦΕΚ 143 τ.Α΄) αναμένουν από την κυβέρνηση και τον Υπουργό Οικονομικών την ανακοίνωση συγκεκριμένων μέτρων, θεωρούμε αναγκαίο να επισημάνουμε:
1. Τους ασφαλισμένους προστατεύει ο ορθολογικός δομικός οργανωτικός προγραμματισμός των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και ο προληπτικός εσωτερικός-εξωτερικός έλεγχος όταν η εταιρεία βρίσκεται σε λειτουργία. Οι διατάξεις «ειδικού σκοπού», που παραβιάζουν τις αρχές της ισότητας και της καθολικότητας, δεν υπηρετούν τις σύγχρονες για τον κοινωνικό ρόλο των ασφαλιστικών εταιρειών αντιλήψεις και δημιουργούν κλίμα ανασφάλειας και αμφισβητήσεων στους ασφαλισμένους.
2. Κάθε αναγνώστης της διάταξης του αρθ. 17 του ν. 3790/09 ευχερώς διαπιστώνει ότι: α) με αυτή σκοπείται μία προνομιακή μεταχείριση των ασφαλισμένων στον κλάδο ζωής έναντι των ασφαλισμένων στους λοιπούς κλάδους και β) τα ανακοινωθέντα από την Ε.Α.Ε.Ε. δεν ανταποκρίνονται στα πράγματα. Και δεν ανταποκρίνονται στα πράγματα οι παραπάνω ανακοινώσεις της Ε.Α.Ε.Ε., διότι από καμία διάταξη του νόμου δεν απορρέει υποχρέωση του Δημοσίου για διαφύλαξη των οικονομικών συμφερόντων των ασφαλισμένων στον κλάδο ζωής της ΑΣΠΙΣ, για παροχή εγγύησης αντίστοιχης με το άνοιγμα και για διορισμό «ειδικού» επόπτη. Αντίθετα, στο Δημόσιο παρέχεται μόνο δυνητική ευχέρεια παρέμβασης, ύστερα από προηγούμενη αξιολόγηση της συστημικής σπουδαιότητας του χαρτοφυλακίου του κλάδου ζωής και τον προσδιορισμό του ανοίγματος από την ΕΠ.Ε.Ι.Α.
3. Για τις παραπάνω προϋποθέσεις παρέμβασης του Δημοσίου μέχρι σήμερα δεν έχει δει το φως της δημοσιότητας η έκθεση της ΕΠ.Ε.Ι.Α. για τη συστημική σπουδαιότητα του χαρτοφυλακίου, όπως την έχουν υιοθετήσει οι εισηγητές του νόμου, ώστε να γίνει γνωστό το μέγεθος της αδυναμίας εκπλήρωσης των υποχρεώσεων που απορρέουν από το χαρτοφυλάκιο του κλάδου ζωής.
4. Επιπρόσθετα, από τη ρύθμιση του παραπάνω νόμου προκύπει ότι:
α) Δεν εξασφαλίζονται τα δικαιώματα των ασφαλισμένων που απορρέουν από τις συμπληρωματικές και παρεχόμενες μέσω των ασφαλιστηρίων ζωής καλύψεις (νοσοκομειακής-ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, προσωπικών ατυχημάτων, κ.λπ.), που έχουν συνήθως χρονική διάρκεια ενός έτους και είναι διαρκώς ανανεούμενες.
β) Παραμένουν έωλα τα ασφαλιστήρια επενδυτικών προγραμμάτων, σύνθετα, που είναι συνδεδεμένα με ασφαλιστήρια ζωής, και απλά, στα οποία κατά μεγάλο μέρος συμμετείχαν και ασφαλιστικά ταμεία, για τα οποία παρείχετο επιτόκιο που υπερέβαινε το επιτρεπόμενο, όπως έωλα παραμένουν τα ασφαλιστήρια αστικής ευθύνης των διαμεσολαβούντων και των ελεύθερων επαγγελματιών.
γ) Δεν αντιμετωπίζεται η καταβολή των οφειλομένων αποζημιώσεων στους ασφαλισμένους των γενικών κλάδων, η έκταση των οποίων παραμένει άγνωστη. Η γνωστή μέχρι σήμερα χρονοβόρα και αναποτελεσματική διαδικασία της ασφαλιστικής εκκαθάρισης μας οδηγεί στη βεβαιότητα ότι οι ασφαλισμένοι αυτής της κατηγορίας δεν θα εισπράξουν κανένα ποσό.
5. Περαιτέρω, θεωρούμε αναγκαίο να αναφέρουμε ότι διατυπώνονται και ισχυρές νομικές επιφυλάξεις, αφενός μεν για τον ειδικό χαρακήρα της ρύθμισης και την επιδιωκόμενη παρέμβαση του Δημοσίου, αφετέρου δε για την παροχή εγγυήσεως εκ μέρους του Δημοσίου. Υποστηρίζεται ότι:
α) Η σύναψη ασφαλιστικών συμβάσεων μεταξύ των ασφαλισμένων και της ΑΣΠΙΣ εδράζετο στην ελεύθερη διαπραγμάτευση. Τα χρήματα όμως που αντιστοιχούν στα χαρτοφυλάκια του κλάδου ζωής, όπως και σε χαρτοφυλάκια άλλων κλάδων, είναι χρήματα που ανήκουν στους ασφαλισμένους και πρέπει να υπάρχουν, όπως ο νόμος ορίζει, στο «ταμείο» της εταιρείας.
β) Με την ανάκληση της άδειας σύστασης και λειτουργίας της εν λόγω εταιρείας οι ασφαλισμένοι της σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να στερηθούν του δικαιώματος διαχείρισης των χρημάτων που τους ανήκουν. Αυτοί και μόνο έχουν τη δυνατότητα της διαχείρισής τους. Όταν οι ασφαλισμένοι δεν έχουν εκχωρήσει τα δικαιώματά τους στο Δημόσιο, είναι απορίας άξιο πώς μπορεί το Δημόσιο, δια του ειδικού επόπτη, να μεταβιβάζει το χαρτοφυλάκιο του κλάδου ζωής χωρίς την έγκριση των ασφαλισμένων.
γ) Βέβαια, το Δημόσιο ασκεί τον έλεγχο και εποπτεία επί των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και φέρει ως εκ τούτου ευθύνη. Σε καμία όμως περίπτωση, κατά τα κρατούντα στο θεσμικό πλαίσιο (ν.δ. 400/70), το Δημόσιο δεν μπορεί – δεν πρέπει και μάλιστα μέσω παρενθέτων προσώπων, να διαχειριστεί κατά το δοκούν τα ασφαλιστήρια ζωής, που ενσωματώνουν οικονομικές αξίες που ανήκουν στους ασφαλισμένους.
δ) Όσον αφορά την εκ μέρους του Δημοσίου παροχή εγγύησης υπέρ των ασφαλισμένων σε εταιρεία της οποίας έχει ανακληθεί η άδεια σύστασης και λειτουργίας ή υπέρ της αναδόχου εταιρείας στην οποία θέλει μεταβιβαστεί το χαρτοφυλάκιο του κλάδου ζωής, τα σχετικά άρθρα της συνθήκης της ΕΚ και οι από αυτά απορρέουσες ρυθμίσεις για τις κρατικές ενισχύσεις με τη μορφή εγγυήσεων κάθε άλλο παρά συνηγορούν στη δυνατότητα εφαρμογής της προβλεπόμενης στο άρθ. 17 ρύθμισης.
6. Πρόσφατα, είδε το φως της δημοσιότητας στον ηλεκτρονικό τύπο ανακοίνωση της ΕΑΕΕ, σύμφωνα με την οποία το διοικητικό της συμβούλιο εισηγείται τη δημιουργία από το κράτος μίας εταιρείας που θα αναλάβει το χαρτοφυλάκιο της ΑΣΠΙΣ κατά τα πρότυπα μιας «bad bank» και την πρόταση αυτή θα εισηγηθεί στην κυβέρνηση και στον Υπουργό Οικονομικών η ΕΠΕΙΑ…
7. Ελπίζουμε ότι δεν βρισκόμαστε προ ενός θεσμικού ολισθήματος αλλά προ μιας λανθασμένης διατύπωσης. Η παραπάνω πρόταση αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι η υιοθέτησή της θα αποτελέσει και την αφετηρία για την αναμόρφωση όλου του ισχύοντος για την ασφαλιστική εκκαθάριση θεσμικού πλαισίου, που διαμορφώνεται κυρίως από τις διατάξεις των άρθ. 10 & 12α του ν.δ. 400/70 και 16 επ. του ν. 489/76. Ένα πλαίσιο το οποίο εξασφαλίζει πλήρως τουλάχιστον τους ασφαλισμένους στον κλάδο αστικής ευθύνης αυτοκινήτων και τους ζημιωθέντες και θα μπορούσε να εξασφαλίσει και τους ασφαλισμένους στους λοιπούς κλάδους, εάν η Ε.Α.Ε.Ε. είχε συνηγορήσει να γίνουν δεκτές οι κατά το παρελθόν διατυπωθείσες προτάσεις.
8. Υπό το κράτος αυτών των απόψεων και δεδομένων, σας παραθέτουμε επιγραμματικά τις απόψεις μας, ελπίζοντας ότι η αποδοχή τους θα συμβάλει ώστε τα ανενεργά ήδη ασφαλιστήρια του κλάδου ζωής της ΑΣΠΙΣ να παραμείνουν ενεργά στην ασφαλιστική αγορά. Ειδικότερα:
α) Η μεταφορά των ασφαλιστηρίων ζωής σε ανάδοχο εταιρεία από τυχόν επόπτη χαρτοφυλακίου ασφαλίσεων ζωής, χωρίς τη συγκατάθεση του ασφαλισμένου, με τη μη εφαρμόσιμη εγγύηση του Δημοσίου εγκυμονεί κινδύνους για την απώλεια του χαρτοφυλακίου αυτού και την ανεπανόρθωτη ζημιά που θα προκαλέσει στη συνείδηση των ασφαλισμένων.
β) Αντίθετα, η ελεύθερη μετακίνηση των ασφαλισμένων σε οποιαδήποτε ασφαλιστική εταιρεία της επιλογής τους και η δυνατότητα να ζητήσουν, με βάση το ασφαλιστήριο που είχαν στην ΑΣΠΙΣ, την έκδοση ενός νέου ασφαλιστηρίου που να αποτελεί συνέχεια του παλαιού (αδρανούς ήδη ασφαλιστηρίου) με τους ίδιους περίπου όρους, χωρίς δικαίωμα εξαγοράς και χωρίς κόστος πρόσκτησης για το σύνολο των κυρίων και συμπληρωματικών καλύψεων, φρονούμε ότι εξασφαλίζει απόλυτα τα συμφέροντα των ασφαλισμένων και των εν λειτουργία ασφαλιστικών επιχειρήσεων, αφού ο ασφαλισμένος θα καταβάλει ασφάλιστρα από την ημερομηνία ανάκλησης της άδειας της ΑΣΠΙΣ και η ασφαλιστική επιχείρηση και την πελατεία της θα αυξήσει και βιώσιμα ασφαλιστήρια θα αποκτήσει.
γ) Για την εξασφάλιση της λειτουργίας της προτεινόμενης λύσης τα όργανα εκκαθάρισης της ΑΣΠΙΣ θα πρέπει, ταυτόχρονα με τη σύναψη του νέου ασφαλιστηρίου, να έχουν συγκεκριμενοποιήσει τις τοποθετήσεις σε κάθε είδος αποθεματικών και αναλογικά να θέσουν στη διάθεση της αναδόχου εταιρείας το ποσό που αντιστοιχεί στο αδρανές συμβόλαιο. Η μεταβίβαση των αποθεματικών στην ανάδοχο θα γίνεται αυτόματα, με εκχώρηση των δικαιωμάτων που είχε ο ασφαλισμένος στην ΑΣΠΙΣ.
δ) Η ανάδοχος εταιρεία θα υπολογίζει το σύνολο των αποθεμάτων από την έναρξη της ασφάλισης και θα οριστικοποιεί το ποσό του αποθέματος που έχει το ασφαλιστήριο μέχρι την ημερομηνία πληρωμής των ασφαλίστρων στην ανακληθείσα εταιρεία. Όπως είναι αυτονόητο, το ποσό αυτό θα μειωθεί κατά το ποσό που θα μεταβιβαστεί κατά τα ανωτέρω από τα υπάρχοντα περιουσιακά στοιχεία της ανακληθείσας εταιρείας.
ε) Η εγγύηση του Δημοσίου, εάν η παροχή της καταστεί εφικτή κατά τα προεκτεθέντα, μπορεί να συνίσταται σε λογιστική παρέμβαση για το ελλείπον μαθηματικό απόθεμα του συμβολαίου και να ισχύει μέχρι αυτό να καλυφθεί σταδιακά πλήρως από την ανάδοχο ασφαλιστική εταιρεία.
Πιστεύουμε ότι η προβολή των συγκεκριμένων θέσεων, που γίνεται σε μία περίοδο κακών οικονομικών συγκυριών και στη φάση επανεξέτασης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, όπου κατά τη δοκιμασμένη διεθνώς πρακτική το σύστημα των τριών πυλώνων επιλύει σε σημαντικό βαθμό τα προβλήματά της, θα άρει τις επιφυλάξεις των καταναλωτών ως προς την αξιοπιστία των ασφαλιστικών εταιρειών και θα συμβάλει στην εύρυθμη λειτουργία της ασφαλιστικής αγοράς και την οικονομική ενίσχυση των ασφαλιστικών εταιρειών, καθόσον τα ασφαλιστήρια θα παραμείνουν ενεργά στην ασφαλιστική αγορά. Ανάλογες ρυθμίσεις πρέπει να θεσπιστούν για όλους τους κλάδους που ασκούν οι λειτουργούσες στη χώρα μας ασφαλιστικές εταιρείες και να υλοποιηθεί η πρόταση για τη δημιουργία ενός ενιαίου φορέα ασφαλιστικής εκκαθάρισης.
