Οι νομοθετικές και εποπτικές εξελίξεις, η ασφαλιστική απάτη, η κακή τιμολόγηση, η καθιέρωση των κατώτατων ορίων αποζημίωσης, αλλά και το αίτημα για αντικειμενικοποίησή τους. τα 30 χρόνια της εφαρμογής του κ.ν. 489/76 για την υποχρεωτική ασφάλιση αστικής ευθύνης οχημάτων, αλλά και του Γραφείου Διεθνούς Ασφάλισης, οι ευρωπαϊκές εξελίξεις στο Σύστημα Πρασίνων Καρτών, ο νόμος για την οδική βοήθεια που ψηφίστηκε πρόσφατα, καθώς και οι δράσεις τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και της ΕΑΕΕ στον τομέα της Πρόληψης Τροχαίων Ατυχημάτων ήταν τα θέματα που απασχόλησαν τις δύο ενημερωτικές συναντήσεις που διοργάνωσε η Επιτροπή Αυτοκινήτων και Πρόληψης Τροχαίων Ατυχημάτων της ΕΑΕΕ, στις 5 και 6 Ιουνίου, στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, αντίστοιχα.
Στις εν λόγω συναντήσεις, που για άλλη μια φορά συγκέντρωσαν πλήθος κόσμου –ας μην ξεχνάμε ότι ο κλάδος αυτοκινήτου είναι ο μεγαλύτερος και πιο… πονεμένος–, έγινε ο καθιερωμένος πλέον απολογισμός του κλάδου, αναλύθηκε η καλή, όπως όλα δείχνουν, πορεία του Συστήματος Φιλικού Διακανονισμού, ενώ εξετάστηκε ο ρόλος και το έργο του πολύπαθου Επικουρικού Κεφαλαίου.
Για τα ανωτέρω θέματα μίλησαν η Γενική Δ/ντρια της ΕΑΕΕ, κα Μ. Αντωνάκη, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Αυτοκινήτων και Πρόληψης Τροχαίων Ατυχημάτων, κ. Ι. Παυλίδης, ο Πρόεδρος του Επικουρικού Κεφαλαίου, κ. Σπ. Λευθεριώτης, ο Πρόεδρος της Διαχειριστικής Επιτροπής του ΣΑΠ και Πρόεδρος της έποεπιτροπής Σωματικών Βλαβών, κ. Δ. Ζορμπάς, ο Πρόεδρος της έποεπιτροπής Νομικών Θεμάτων Αυτοκινήτου και Πρόεδρος του Γραφείου Διεθνούς Ασφάλισης, κ. Γ. Τζανής, ο Πρόεδρος της έποεπιτροπής Οδικής Βοήθειας, κ. Sven Volodia Loison, και η κα Ρ. Τούτουζα, από το Τμήμα Διεθνών Σχέσεων της ΕΑΕΕ.
Μείωση του ρυθμού ανάπτυξης του κλάδου αυτοκινήτου, λόγω ανταγωνισμού
Η ενημέρωση ξεκίνησε με την κα Μ. Αντωνάκη, η οποία κατέδειξε τη σημαντικότητα του κλάδου αυτοκινήτου πανευρωπαϊκά, παραθέτοντας ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία της CEA για την ευρωπαϊκή ασφαλιστική αγορά αυτοκινήτου. Σύμφωνα με αυτά, η Ευρώπη αποτελεί τη μεγαλύτερη αγορά ασφάλισης αυτοκινήτου στον κόσμο, με 300 εκατ. αυτοκίνητα στους δρόμους, και η ασφαλιστική αγορά αυτοκινήτου το μεγαλύτερο κλάδο γενικών ασφαλειών, με τα έσοδα από ασφάλιστρα να ανέρχονται το 2006 σε a130 δισ. (31% των συνολικών εσόδων από ασφάλιστρα).
Ο αριθμός των εταιριών ασφάλισης αυτοκινήτων στην Ε.Ε. μειώθηκε από 1.634 το 1998 σε 1.250 το 2006. Παρόλα αυτά, μεταξύ των ετών 2000-2004 o ρυθμός ανάπτυξης της ευρωπαϊκής ασφαλιστικής αγοράς ήταν σταθερά αυξανόμενος, με τα ποσοστά ανάπτυξης να κυμαίνονται από 1,5% – 3% (μέσος όρος ανάπτυξης 2,4% ανά έτος). Το 2006, όμως, και για δεύτερη συνεχή χρονιά, ο κλάδος αυτοκινήτου παρουσίασε μείωση στο ρυθμό ανάπτυξής του κατά 1%, ασχέτως της συνεχούς αύξησης των ασφαλισμένων αυτοκινήτων, λόγω των υψηλών επιπέδων ανταγωνισμού, όπως παρατήρησε η κα Αντωνάκη.
Ο ανταγωνισμός αυτός ευνόησε τη μείωση των ασφαλίστρων, ενώ παράλληλα ανάγκασε τις εταιρίες να δώσουν επιπλέον κίνητρα στους καταναλωτές, προκειμένου να αυξήσουν τα έσοδά τους (χαμηλότερα ασφάλιστρα σε οδηγούς με λίγα χιλιόμετρα, αύξηση ασφαλίστρου ανάλογα με τη χρήση του αυτοκινήτου, καμία αλλαγή στο bonus malus για οδηγούς με ελάχιστα ατυχήματα, κ.λπ.).
Πράσινη Χάρτα εν όψει
«Ενώ η ασφάλιση αυτοκινήτου φαίνεται να είναι η ίδια για όλους τους κατόχους συμβολαίων ανά την Ευρώπη, στην πραγματικότητα διαφέρει σημαντικά, δεδομένου ότι τα κράτη μέλη παρέχουν διαφορετικά είδη κάλυψης», επεσήμανε η κα Αντωνάκη, για να αναφερθεί, στη συνέχεια, στο ενδιαφέρον που έχει εκδηλώσει η Κομισιόν για την περαιτέρω ενοποίηση της ευρωπαϊκής ασφαλιστικής αγοράς, μέσω της Πράσινης Χάρτας για τις Χρηματοοικονομικές έπηρεσίες. Η Χάρτα αυτή δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα των διαφορών στην τιμολόγηση των ασφαλιστικών προϊόντων στην Ε.Ε., στον τομέα της μείωσης του κόστους των διασυνοριακών συναλλαγών της ασφάλισης αυτοκινήτου και στον τομέα των μεταφορών ασφάλισης αυτοκινήτου από χώρα σε χώρα.
Αναφερόμενη στις δυσκολίες που συναντά αυτή η ενοποίηση και ειδικά της τιμολόγησης, η κα Αντωνάκη τόνισε ότι αιτία των δυσκολιών αυτών είναι οι μεγάλες διακυμάνσεις που παρατηρούνται: α) στα ασφάλιστρα αστικής ευθύνης, β) στα επίπεδα οδικής ασφάλειας, γ) στους φόρους ασφαλίστρων ανά κράτος μέλος και δ) στο κόστος των αποζημιώσεων.
Όσον αφορά στο ύψος των ασφαλίστρων, τα υψηλότερα προκύπτουν στις Δυτικοευρωπαϊκές χώρες, ενώ τα χαμηλότερα στις πρώην Ανατολικές χώρες –π.χ. ο μέσος όρος ασφαλίστρου στη Λετονία είναι a72, ενώ στο Λουξεμβούργο a391. Μεγάλες είναι οι διαφορές και στη φορολογία των κρατών μελών. Στις περισσότερες χώρες οι φόροι ασφαλίστρων είναι της τάξεως του 0%, ενώ σε άλλες ξεπερνούν το 55% του ασφαλίστρου. Στη Δανία, για παράδειγμα, το ποσοστό φορολογίας φτάνει το 60%, ενώ η Τσεχία, η Εσθονία, η Λετονία και η Σουηδία δεν έχουν φορολογία επί των ασφαλίστρων.
Άλλο μεγάλο θέμα οι αποζημιώσεις, η συχνότητα των οποίων (claims frequency) έχει μειωθεί σημαντικά σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, λόγω της βελτίωσης στην Οδική Ασφάλεια και στην οδηγική συμπεριφορά, και λόγω της μείωσης των ανασφάλιστων οχημάτων και της συχνότητας της ασφαλιστικής απάτης. Η συχνότητα αποζημιώσεων στην Αυστρία ανέρχεται στο 11%, ενώ στη Φιλανδία μόλις στο 3%, ανέφερε χαρακτηριστικά η κα Αντωνάκη, για να επισημάνει παράλληλα και τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν σε κάθε χώρα και επηρεάζουν κι αυτές τη συχνότητα των ατυχημάτων και άρα των αποζημιώσεων.
Τα παραπάνω, βεβαίως, καθόλου δεν επηρεάζουν το Μέσο Κόστος Αποζημίωσης, όπως επεσήμανε η Γενική Δ/ντρια της ΕΑΕΕ, το οποίο έχει μεγάλες διακυμάνσεις εντός της Ε.Ε –άνω των a5.000 στη Φιλανδία και κάτω των a1.000 στη Λετονία και τη Σλοβακία– και επηρεάζεται από δύο βασικούς παράγοντες: το ύψος της αποζημίωσης για σωματικές βλάβες και το ύψος της αποζημίωσης για υλικές βλάβες, που καθορίζονται από τα τοπικά δικαστήρια.
Στο σημείο αυτό η κα Αντωνάκη έκανε ειδική αναφορά στην από το 2009 έναρξη ισχύος των κατώτατων ορίων αποζημιώσεων για σωματικές βλάβες και υλικές ζημιές στη χώρα μας και στην πρόκληση που καλείται η ασφαλιστική αγορά να αντιμετωπίσει, αφού η εφαρμογή τους αναμένεται να εκτινάξει το ύψος των αποζημιώσεων. για να τονίσει, στη συνέχεια, όπως και οι υπόλοιποι ομιλητές, την ανάγκη, της αντικειμενικοποίησης των ορίων αποζημιώσεων.
Εξελίξεις στο χώρο της εποπτείας
Η κα Αντωνάκη δεν παρέλειψε να τονίσει, για άλλη μια φορά, την καθυστέρηση της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς να εναρμονιστεί με τις κοινοτικές οδηγίες –ένα χρόνο μετά την εκπνοή της προθεσμίας για εναρμόνιση με την 5η Οδηγία (ήταν μέχρι τις 5/6/2007), ανακοινώθηκε η παραπομπή της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο– αλλά και με το Solvency ΙΙ, για το οποίο η κα Αντωνάκη επεσήμανε ότι καμία ελληνική εταιρία δεν έχει λάβει μέρος στις ασκήσεις που γίνονται για την εφαρμογή του.
Αναφερόμενη στις δράσεις της ΕΠΕΙΑ, η κα Αντωνάκη έκανε λόγο για το πολυνομοσχέδιο που ετοιμάζει η Αρχή, και στο οποίο θα ενσωματωθούν όλες οι απαραίτητες αλλαγές, ώστε να προχωρήσει επιτέλους η εναρμόνιση. Για το σχέδιο κανονιστικής πράξης που υπέβαλε η ΕΠΕΙΑ, επεσήμανε ότι αυτό δημιουργεί κάποια προβλήματα στις ασφαλιστικές εταιρίες, λόγω, μεταξύ άλλων, της συχνότητας (κάθε τρίμηνο) που θα πρέπει να καταβάλλονται τα αποθέματα, αλλά και του ότι ζητούνται στοιχεία για χαρτοφυλάκια και αποζημιώσεις σε βάθος 15ετίας, που είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν. Παρόλα αυτά, η κα Αντωνάκη, εκφράζοντας και τις απόψεις της ΕΑΕΕ, τόνισε ότι η ΕΠΕΙΑ κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση για την εξυγίανση του κλάδου, και οι όποιες, τεχνικές ως επί το πλείστον, δυσκολίες προκύπτουν θα αντιμετωπιστούν.
Κακή τιμολόγηση κινδύνου και ευρύτατα φαινόμενα απάτης
Ο κ. Ι. Παυλίδης αναφέρθηκε στις εξελίξεις και τα τρέχοντα θέματα που απασχολούν τον κλάδο Αυτοκινήτων, με έμφαση σε θέματα ασφαλιστικής απάτης και της επίδρασής τους στο κόστος ασφάλισης.
Όπως επεσήμανε, η ασφαλιστική απάτη αντιπροσωπεύει το 5% στο σύνολο των αποζημιώσεων, δηλαδή γύρω στα 4,5 εκατ. ευρώ, από 881 εκατ. ευρώ που καταβλήθηκαν συνολικά το 2007. Στο κύκλωμα αυτό, σύμφωνα με τον κ. Παυλίδη, συμμετέχουν δικηγόροι, συνεργεία, παθόντες, διακανονιστές και πραγματογνώμονες, ακόμα και ασφαλιστικοί υπάλληλοι.
Σχολιάζοντας τα οικονομικά στοιχεία του κλάδου, ο κ. Παυλίδης τόνισε ότι δεν γίνεται σωστή τιμολόγηση. Οι εταιρίες όλα αυτά τα χρόνια ρίχνουν το μέσο ασφάλιστρο αστικής ευθύνης (η μείωση υπολογίζεται σε 20%), πιστεύοντας ότι θα κερδίσουν από τις συμπληρωματικές καλύψεις. Αυτό βεβαίως δεν συμβαίνει, με αποτέλεσμα τα ελλείμματα του κλάδου να διογκώνονται. Στη συνέχεια επεσήμανε ότι, παρόλο που τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μείωση των ατυχημάτων, οι αποζημιώσεις αυξάνονται, για να τονίσει ότι ειδικά τώρα που αυξάνουν τα όρια αποζημιώσεων, επιβάλλονται οι σταδιακές αναπροσαρμογές των ασφαλίστρων, για να πάψει επιτέλους το φαινόμενο τα καθαρά ασφάλιστρα να είναι μικρότερα από τις ζημίες.
Ο κ. Παυλίδης δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στο “κοινωνικό έργο”, όπως το αποκάλεσε, προφανώς ειρωνικά, ορισμένων εταιριών, που μετέφεραν δωρεάν χαρτοφυλάκιο από την Εγνατία-Le Monde και ήδη άρχισαν να μετράνε απώλειες.
Αναφερόμενος στα τριάντα χρόνια υποχρεωτικής ασφάλισης αστικής ευθύνης, επεσήμανε ότι αυτή έφερε πολλούς “αετονύχηδες” στην αγορά, και τόνισε την ανάγκη συμμόρφωσης, αλλιώς θα πρέπει να μείνουν λιγότερες μεν, σοβαρότερες δε εταιρίες στο χώρο, όπως είπε χαρακτηριστικά.
Στο νόμο για την Οδική Βοήθεια αναφέρθηκε ο κ. S. V. Loison, επισημαίνοντας τις βασικές αλλαγές στη λειτουργία του κλάδου, που προκύπτουν από την εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου, αλλά και στις συνέπειες αυτών των αλλαγών, άλλες θετικές και άλλες αρνητικές.
Ο κ. Sven Volodia Loison αρχικά μας εξέπληξε με το πόσο συγκαταβατικός και διαλλακτικός ήταν με ένα νόμο που πριν την ψήφισή του τόσες αντιδράσεις και δυσαρέσκεια είχε προκαλέσει στις εταιρίες Οδικής Βοήθειας, μεταξύ των οποίων και η δικιά του. Αναρωτηθήκαμε, προς στιγμήν, αν έχει αποδεχτεί ως τετελεσμένο το γεγονός ή γνωρίζει, πράγμα πολύ πιο πιθανό, κάτι παραπάνω.
Η …απάντηση μας δόθηκε λίγες μέρες αργότερα (11/6/2007), όταν μάθαμε για το από 10/6/2007 υπόμνημα της ΕΑΕΕ προς τον έπουργό Μεταφορών, κ. Κ. Χατζηδάκη. Γράφει λοιπόν η ΕΑΕΕ στην αρχή του υπομνήματος: «Σε συνέχεια της συνάντησης που είχαμε στις 20.5.2008 και ανταποκρινόμενοι σε σχετική πρόσκλησή σας, επιθυμούμε με την παρούσα να επαναφέρουμε σειρά ζητημάτων, ήδη εκτεθέντων αναλυτικά με προγενέστερα υπομνήματά μας, που άπτονται των εν γένει ρυθμίσεων του ν.3651/08 και τα οποία, κατ’ αρχήν τουλάχιστον, είτε κρίνονται αμφιβόλου νομιμότητας από πλευράς κοινοτικής νομοθεσίας είτε χρήζουν περαιτέρω αποσαφηνίσεων ή επιβεβαιώσεως εκ μέρους των υπηρεσιών σας.
Γνωρίζοντας την πρόθεση του έπουργείου σας για έκδοση διευκρινιστικών επί των νέων ρυθμίσεων εγκυκλίων, επιθυμούμε περαιτέρω με την παρούσα να επιστήσουμε την προσοχή σας επί ορισμένων πρακτικών ανακολουθιών και υφιστάμενων δυσλειτουργιών που διαπιστώνονται διαρκούσης της μεταβατικής περιόδου και απορρέουν κυρίως από νομοτεχνικές ατέλειες του νόμου 3651/08. Εκτιμούμε δε ότι η κρισιμότητα επίλυσης αυτών έγκειται στην ανάγκη ιδίως διασφάλισης της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς και αποφυγής ανεπιθύμητων καταστάσεων, που θα δυσχέραιναν άνευ λόγου τη σταδιακή προσαρμογή των εταιριών στο νέο καθεστώς».
Και επειδή πίσω από τις λέξεις …δεν κρύβεται ο Αλέξης, όπως υποστηρίζει το γνωστό τραγούδι…, οι πιθανότητες να αλλάξουν κάποιες διατάξεις προς όφελος των ασφαλιστικών εταιριών οδικής βοήθειας είναι πάρα πολλές.
Εδώ, όμως, αποκαλύπτεται ένα φαινόμενο που καθόλου δεν τιμά τους ανθρώπους που ασκούν τη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία, ενώ δημιουργεί προβλήματα και αδικίες στους υπόλοιπους: η προχειρότητα με την οποία καταρτίζονται και ψηφίζονται οι νόμοι –νόμοι που, εκτός των νομοτεχνικών ατελειών τους, διαθέτουν και αμέτρητα “παραθυράκια”.
Πού οφείλεται άραγε η προχειρότητα αυτή; Φταίει το ότι είμαστε οπαδοί του “όλα την τελευταία στιγμή”; Φταίει ότι οι πολιτικοί μας μάς έχουν γραμμένους στα παλαιότερα των υποδημάτων τους, όπως υποστηρίζουν οι περισσότερο απογοητευμένοι από το σύστημα; Φταίει ότι συνήθως οι άνθρωποι στους οποίους ανατίθεται η κατάρτιση ενός νομοσχεδίου πολύ λίγη σχέση και γνώση έχουν του χώρου και των συνθηκών που καλούνται να μεταρρυθμίσουν (και ακόμα λιγότερη αυτοί που καλούνται να το ψηφίσουν);
Η ουσία είναι ότι την προχειρότητα αυτή συνήθως την πληρώνουμε ακριβά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση του νόμου Οδικής Βοήθειας, υπάρχουν διατάξεις –των οποίων την αλλαγή ζητά η ΕΑΕΕ στο υπόμνημά της– οι οποίες αντίκεινται στο κοινοτικό δίκαιο. άρα σε περίπτωση εφαρμογής τους μας περιμένει μία ακόμα παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Και όλα αυτά τα “παραθυράκια” τι άραγε εξυπηρετούν; Για να μπορεί στη συνέχεια το σύστημα, με την «έκδοση διευκρινιστικών επί των νέων ρυθμίσεων εγκυκλίων», να …ευχαριστήσει και όσους …δυσαρέστησε; Γιατί δυστυχώς, έχουμε και αυτά τα φαινόμενα: κατάρτιση νομοσχεδίων για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων ατόμων και ομάδων (στην περίπτωση του νόμου οδικής βοήθειας, πολλά είχαν ακουστεί).
Και καλά αν κάποιες κοινωνικές ομάδες έχουν καλό νομικό team, “άκρες” και δυνατότητα να ασκήσουν πίεση στους πολιτικούς μας. με εκείνες που δεν έχουν αυτές τις δυνατότητες τι γίνεται;
Και επιπλέον, αυτή η …ελαστικότητα του συστήματος “να διορθώνει και να βελτιώνει εκ των υστέρων” πόσο σίγουρο είναι (και δεν αναφερόμαστε στο νόμο για την οδική βοήθεια) ότι δεν κάνει στο τέλος ακόμα χειρότερα τα πράγματα; Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα νόμων-μορφωμάτων, που μετά από “διορθώσεις” και “διευκρινίσεις” έγιναν περισσότερο πολύπλοκοι και μη λειτουργικοί, δημιουργώντας μεγαλύτερη σύγχυση και περισσότερες αντιφάσεις κατά την εφαρμογή τους.
Επιτέλους, λίγη σοβαρότητα, περισσότερη δουλειά και διάλογος ουσιαστικός με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, πριν την κατάρτιση και την ψήφιση των νόμων κι όχι εκ των υστέρων (πολλές ήταν οι διαμαρτυρίες της ΕΑΕΕ ότι τόσο ο νυν όσο και ο πρώην υπουργός Μεταφορών αρνήθηκαν να τους συναντήσουν, όταν ακόμα συζητιόταν το νομοσχέδιο για την οδική βοήθεια) δεν θα έβλαπτε! Η ευρωπαϊκή πορεία μας με την τριτοκοσμική νοοτροπία μας δεν μπορούν πλέον να συμβαδίζουν!
