Του Πάνου Κακούρη
Δραματικές αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα και στις εργασιακές σχέσεις επιφέρουν οι νομοθετικές παρεμβάσεις της Κυβέρνησης που προωθήθηκαν σε συνεννόηση με την τρόικα, με την προσδοκία ότι θα λυθεί το πρόβλημα του ασφαλιστικού και ότι θα αρχίσουν να ρέουν ξένα επενδυτικά κεφάλαια στη χώρα.
Οι αλλαγές προκαλούν και ρήγμα στο εσωτερικό της Κυβέρνησης, η έκταση του οποίου δεν απεικονίζεται από τις αντιδράσεις που μέχρι τώρα έχουν εκδηλωθεί, αλλά έχουν βάθος, το οποίο θα διογκωθεί σε επόμενες επώδυνες παρεμβάσεις που θα προωθήσει η Κυβέρνηση, στο πλαίσιο της προσπάθειας εξευμενισμού της τρόικας.
Αν-ασφαλιστικό
Η Κυβέρνηση επένδυσε πολλά στο επικοινωνιακό παιχνίδι, προκειμένου να “περάσει” τα αντιλαϊκά μέτρα που δεν τόλμησε καμία Κυβέρνηση στο παρελθόν ούτε να τα αναφέρει, αλλά το έχασε. Πότε χρέωνε στην τρόικα και στο μνημόνιο κάποια μέτρα, για να τα διαψεύδουν οι κοινοτικοί και τα στελέχη του ΔΝΤ, και πότε υποστήριζε ότι είναι αναγκαία, για να λάβει η χώρα τα δάνεια των 110 δισ. ευρώ από το μηχανισμό βοήθειας.
Σε ό,τι αφορά στο ασφαλιστικό, οι διατάξεις του σχεδίου νόμου οδηγούν σε αύξηση ορίων ηλικίας έως και 15 χρόνια, για ορισμένες κατηγορίες ασφαλισμένων, αύξηση των απαιτούμενων ετών ασφάλισης, αφού καταργείται η 35ετία και η 37ετία και καθιερώνεται η 40ετία, και μείωση των συντάξεων, αφού αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού.
Από το 2015 και μετά, όλοι οι ασφαλισμένοι θα λαμβάνουν συντάξεις που θα διαχωρίζονται στη βασική, των 360 ευρώ το μήνα σε σημερινά επίπεδα, που θα δίνεται με τη θεμελίωση του δικαιώματος και μόνο στην περίπτωση των ανασφάλιστων θα λαμβάνονται υπόψη εισοδηματικά κριτήρια, στην ανταποδοτική, η οποία θα υπολογίζεται με ποσοστό αναπλήρωσης 1,2% μεσοσταθμικά για το σύνολο των εργάσιμων ετών και ανώτατο όριο στα 40 έτη ασφάλισης, και στην επικουρική, το ύψος της οποίας θα διαμορφωθεί μετά από αναλογιστικές μελέτες που πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί εντός του 2011.
Ο στόχος του υπουργείου Εργασίας είναι το ποσοστό αναπλήρωσης να φθάνει ή και να ξεπερνά το 70%, στην περίπτωση των 40 ετών ασφάλισης, ενώ για τα 35 έτη, το μεσοσταθμικό ποσοστό αναπλήρωσης θα περιορίζεται στο 63%. Ο νέος τρόπος υπολογισμού θα εφαρμοστεί πλήρως για όσους ασφαλιστούν πρώτη φορά το 2011, ενώ για όλους τους υπόλοιπους θα ισχύει διπλός τρόπος υπολογισμού. Για τα έτη ασφάλισης μέχρι το 2010 θα ισχύει ο παλαιός τρόπος υπολογισμού (ποσοστό αναπλήρωσης 2% το έτος και βάση υπολογισμού η καλύτερη 5ετία), ενώ για τα έτη από το 2011 και μετά, ο νέος τρόπος υπολογισμού.
Σε ό,τι αφορά στον ιδιωτικό τομέα, τα νέα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης έχουν ως εξής:
1. Η πλήρης σύνταξη θα καταβάλλεται στα 65 έτη και εφόσον ο ασφαλισμένος έχει συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης. Για να λάβει κάποιος ασφαλισμένος σύνταξη πριν από τα 60, θα πρέπει να έχει συμπληρώσει 40ετία, η οποία αντικαθιστά την 37ετία χωρίς όριο ηλικίας ή την 35ετία.
2. Τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης θα αυξηθούν, από το 2011, ένα 12μηνο ανά έτος, ώστε στο τέλος του 2013 να καθιερωθεί για όλους τους ασφαλισμένους η 40ετία. Αναλυτικά, το 2011 θα χρειάζονται 38 έτη ασφάλισης για να συνταξιοδοτηθεί κάποιος, 39 το 2012 και το 2013 τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης για πλήρη σύνταξη θα φτάσουν τα 40.
3. Στα 40 αυτά έτη, θα μπορούν να συνυπολογιστούν τουλάχιστον 3 και έως 5 πλασματικά χρόνια ασφάλισης, μετά από εξαγορά, εάν πρόκειται για παράδειγμα για τη στρατιωτική θητεία, ή χωρίς εξαγορά, εάν πρόκειται για περίοδο λοχείας.
4. Για κάθε έτος πρόωρης εξόδου μεταξύ του 60ού και του 65ου έτους της ηλικίας, θα υπάρχει μείωση της τάξης του 6%, εκτός αν έχουν συμπληρωθεί 40 έτη ασφάλισης. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει μείωση της σύνταξης ακόμη και κατά 30% για κάποιον που αποχωρεί στο 60ό έτος με 35ετία.
5. Αυξάνεται το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60 από 58, για όσους συμπληρώνουν 35ετία πριν από το 2015. Η ρύθμιση θα ξεκινήσει το 2011, τόσο για το δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα. Η αύξηση θα είναι έξι μήνες το χρόνο, που σημαίνει πως το 2011 το όριο ηλικίας θα πάει στα 58,5 έτη, το 2012 στα 59, το 2013 στα 59,5 και το 2014 στα 60.
6. Στα 60 έτη, με 35 χρόνια ασφάλισης, θα συνταξιοδοτούνται και οι εργαζόμενοι στα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (ΒΑΕ). Η αύξηση θα είναι κατά ένα χρόνο ανά έτος, με αποτέλεσμα το όριο ηλικίας να αυξηθεί στα 56 έτη το 2011, στα 57 το 2012, στα 58 το 2013, στα 59 το 2014 και στα 60 έτη το 2015.
7. Οι παλαιοί και νέοι ασφαλισμένοι στα ΒΑΕ θα θιγούν από τις αλλαγές που αναμένονται με την κατάρτιση της νέας λίστας, αφού για όσα επαγγέλματα βγουν από τη λίστα θα αυξηθεί το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης στα 65 έτη.
8. Από 5 έως και 15 αυξάνονται τα όρια ηλικίας των μητέρων με ανήλικα παιδιά, με τις αλλαγές να εφαρμόζονται από το 2011.
9. Οι συντάξιμες αποδοχές μειώνονται δραματικά με την επιβολή του νέου ΛΑΦΚΑ στις συντάξεις που ξεπερνούν τα 1.400 ευρώ. Η εισφορά αφορά μόνο τις κύριες συντάξεις και η περικοπή θα γίνεται κλιμακωτά. Για συντάξεις από 1.400 ευρώ και έως 1.600, παρακράτηση 3%. Από 1.601 έως 1.800 εισφορά 4%, από 1.801 έως 2.000 ευρώ η εισφορά θα είναι 5%, από 2.001 έως και 2.200 ευρώ το μήνα η μείωση θα αγγίζει το 6%, για να φθάσει το 10% στις συντάξεις από 3.000 ευρώ και πάνω.
10. Συνέπεια του ΛΑΦΚΑ είναι ο προσδιορισμός νέου ανώτατου πλαφόν, που διαμορφώνεται από 2.773 ευρώ σε 2.523 ευρώ. Αν κάποιος λαμβάνει δύο κύριες συντάξεις, το πλαφόν από 3.620 ευρώ περιορίζεται σε 3.290 ευρώ.
11. Από το 2011 περιορίζεται στο 2% ο συντελεστής αναπλήρωσης για τα ταμεία πλην του ΙΚΑ, που σήμερα έχουν ποσοστό ακόμη και πάνω από 3%. Η αλλαγή θα ισχύσει μέχρι το 2015, έτος κατά το οποίο θα ξεκινήσει η εφαρμογή του νέου συστήματος.
12. Αναστέλλονται ή περικόπτονται οι συντάξεις όσων απασχολούνται μετά από τη συνταξιοδότηση και επεκτείνεται και στο δημόσιο η διάταξη που ισχύει στον ιδιωτικό τομέα, για την απασχόληση συνταξιούχων. Αν ο συνταξιούχος είναι κάτω των 55 ετών, η σύνταξη διακόπτεται. Μετά τη συμπλήρωση του 55ου έτους περικόπτεται. Συγκεκριμένα, για το ποσό που υπερβαίνει τα 30 ημερομίσθια του ανειδίκευτου εργάτη, η σύνταξη καταβάλλεται μειωμένη κατά 70%.
13. Καταργούνται οι συνταξιοδοτήσεις των άγαμων ή διαζευγμένων θυγατέρων, στην περίπτωση θανάτου του δικαιούχου κύριας σύνταξης.
Οι αλλαγές για τους δημοσίους υπαλλήλους
Σε ό,τι αφορά στους δημοσίους υπαλλήλους, ειδικότερα, οι αλλαγές που επιφέρει η νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Οικονομικών, είναι οι εξής:
1. Εξίσωση των ορίων ηλικίας με τριετή προσαρμογή, μέχρι το 2013.
2. Εξομοιώνονται τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών και οι γυναίκες που είχαν προσληφθεί μέχρι 31.12.1982 θα συνταξιοδοτούνται με 25 έτη υπηρεσίας από το 2013.
3. Προβλέπονται πέντε χρόνια επιβάρυνσης για έχοντες τρία παιδιά και άνω, καθώς αυξάνει στην 25ετία η θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος για γυναίκες και άνδρες που προσλήφθηκαν μέχρι και το 1982.
4. Εξομοιώνονται στην 25ετία τα όρια ηλικίας ανδρών-γυναικών και για στρατιωτικούς που προσλήφθηκαν μέχρι και το 1982.
5. Όσοι έχουν προσληφθεί από 1.1.1983 μέχρι 31.12.1992 θα λαμβάνουν σύνταξη στα 65, ενώ προβλέπεται σταδιακή προσαρμογή και από τα 60 χρόνια που ισχύουν φέτος επιβαρύνονται 1 χρόνο το 2011, 3 χρόνια το 2013 και 5 χρόνια το 2013.
6. Το 65ο έτος ισχύει από το 2013 και για άνδρες-γυναίκες με ανήλικο παιδί κατά τη συμπλήρωση 25ετίας. Από τη συμπλήρωση 25ετίας στο 60ό έτος φέτος, επιβαρύνονται με 5 χρόνια όσοι τη συμπληρώσουν του χρόνου, 10 χρόνια όσοι τη συμπληρώσουν το 2012 και 15 χρόνια όσοι συμπληρώσουν 25ετία το 2013.
7. Επιβάρυνση προβλέπεται και για έχοντες ανίκανο παιδί ή σύζυγο στην 25ετία. Ενώ μέχρι σήμερα ήταν ανεξαρτήτου ορίου ηλικίας, αν συμπληρώσουν 25ετία το 2011 πρέπει να έχουν συμπληρώσει το 53ο έτος ηλικίας, το 2012 το 56ο και το 2013 το 60ό έτος.
8. Εξομοιώνεται σταδιακά εντός τριετίας το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών υπαλλήλων του Δημοσίου που μπορούν να αποχωρήσουν από την Υπηρεσία πριν τη συμπλήρωση του ισχύοντος ορίου ηλικίας και να λάβουν μειωμένη σύνταξη. Δηλ. το ισχύον μέχρι 31-12-2010 όριο ηλικίας των γυναικών της περίπτωσης αυτής, αυξάνεται στο 56° το έτος 2011, στο 58° το 2012 και στο 60ό έτος το 2013.
9. Καθιερώνεται η αρχή του ενιαίου ασφαλιστικού καθεστώτος σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα από 1.1.2015, με την καθιέρωση βασικής και αναλογικής σύνταξης, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις που χορηγούνται από τους άλλους φορείς κοινωνικής ασφάλισης.
10. Επιβάλλεται εισφορά ΛΑΦΚΑ 3-9% και για δημοσίους υπαλλήλους με μηνιαία σύνταξη άνω των 1.400 ευρώ.
11. Καθιερώνεται η διαδοχική ασφάλιση και για τους δημοσίους υπαλλήλους.
12. Καθίσταται αυστηρότερο το σύστημα χορήγησης των αναπηρικών συντάξεων, που από 1.1.2011 θα χορηγούνται μέσω του Κέντρου Πιστοποίησης Αναπηρίας, αλλά διατηρούνται οι Ανώτατες Υγειονομικές Επιτροπές Στρατού, Ναυτικού, Αεροπορίας και Αστυνομίας.
13. Ο επιζών σύζυγος θα λάβει τη σύνταξη του αποβιώσαντος μόνο αν έχουν συμπληρωθεί 5 αντί 2 χρόνια έγγαμου βίου, που προβλέπει το ισχύον καθεστώς.
14. Οι άγαμες ενήλικες θυγατέρες θα λαμβάνουν σύνταξη μόνο αν αποδεδειγμένα είναι ανίκανες ή σπουδάζουν ή με εισοδηματικά κριτήρια που περιορίζουν το ποσό της σύνταξης, ενώ καταργείται το δικαίωμα συνταξιοδότησης διαζευγμένων θυγατέρων.
15. Περικόπτεται κατά 70% η σύνταξη άνω των 700 ευρώ για όσους συνεχίζουν να εργάζονται ή για τους συζύγους που λαμβάνουν σύνταξη και παραμένουν στην εργασία.
