της Ειρήνης Σακελλάρη
Τα δύσκολα για τις αγορές τώρα έρχονται
H αποφασιστική παρέμβαση των κεφαλαιαγορών, στις ΗΠΑ, Μ. Βρετανία και Ελβετία και στη συνέχεια σε Βέλγιο, Ολλανδία, Γαλλία, Αυστραλία και Γερμανία, ώστε να σταματήσει η διενέργεια νέων συμβολαίων shorts, οδήγησε σε μία σημαντική ανάκαμψη των αγορών διεθνώς, καθώς η παρέμβαση αυτή διέκοψε το κύμα κερδοσκοπίας, το οποίο μεταξύ άλλων αποτελούσε ισχυρό πονοκέφαλο για όλες τις επενδυτικές αρχές.
Στο ίδιο μήκος κύματος –αυτό της ανάκαμψης– κινήθηκε προσωρινά και το Ελληνικό Χρηματιστήριο, το οποίο επέβαλε μέτρα περιορισμού αλλά όχι κατάργησης των ανοιχτών πωλήσεων.
Ωστόσο, η άνοδος των αγορών διεθνώς οδήγησε τους κερδοσκόπους σε κλείσιμο άρον άρον των θέσεων εκείνων που έπαιζαν βραχυπρόθεσμα τις αγορές προς τα κάτω και δημιουργούσαν ανεξέλεγκτα κύματα πτώσης.
Η επόμενη ημέρα, ωστόσο, για τις διεθνείς αγορές και για το Ελληνικό Χρηματιστήριο προβάλλει εξαιρετικά δύσκολη, τουλάχιστον σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Τα ανοίγματα από τη Lehman
Αν και το ελληνικό τραπεζικό σύστημα αντιμετωπίζει με ψυχραιμία την κατάσταση όσον αφορά τα ανοίγματα σε σχέση με τη Lehman, αρκετοί είναι εκείνοι που μιλούν για μεγάλη σχετικά έκθεση, που αφορά κυρίως πελάτες τραπεζών, η οποία ωστόσο δεν δημιουργεί κανένα συστημικό κίνδυνο. Το Ελληνικό Δημόσιο και οι τράπεζες (ελληνικές και ξένες) που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας δεν έχουν οι ίδιες σημαντική έκθεση σε προϊόντα της Lehman (είτε μέσω θυγατρικών τους ΑΕΔΑΚ, ΑΕΕΧ, κ.λπ.), ωστόσο δεν είναι λίγοι οι πελάτες των private banking που αγόρασαν προϊόντα του πάλαι ποτέ διεθνούς κολοσσού, μέσω των τραπεζών, και σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζονται να έχουν απολέσει ακόμη και το κεφάλαιό τους.
Οι φήμες, που βλέπουν λίγο πολύ το φως της δημοσιότητας, αναφέρουν πως μεγάλοι πελάτες, τόσο ξένων όσο και κάποιων ελληνικών τραπεζών, κυρίως εφοπλιστές, φαίνεται να είχαν σημαντικές τοποθετήσεις σε ομόλογα Lehman. Οι τοποθετήσεις αυτές είναι μεγάλες σε μέγεθος όχι όμως εξαιρετικά μεγάλες αναφορικά με το χαρτοφυλάκιο των συγκεκριμένων πελατών. Εάν υποθέσουμε ότι θέλουμε να κατανείμουμε το σύνολο του ανοίγματος σε θέσεις Lehman τραπεζών και πελατών τους αυτό έχει μία αναλογία 30% και 70%.
Από τα παραπάνω πάντως, όπως εξηγούν έγκυροι χρηματιστηριακοί παράγοντες, δεν ανακύπτει κανένας συστημικός κίνδυνος ούτε για τις τράπεζες ούτε για τις θυγατρικές τους.
Παράλληλα, η ανησυχία για τις εξελίξεις παραμένει υπαρκτή, αν και η AIG σώθηκε, μέσω της ιδιότυπης κρατικοποίησης, και η Morgan Stanley και η Merrill Lynch εξελίχθηκαν σε εταιρίες holding.
Την εβδομάδα της μεγάλης κρίσης, που έληξε ουσιαστικά στις 22 Σεπτεμβρίου, αξίζει να σημειωθεί ότι στη διατραπεζική αγορά δεν διακινήθηκαν από το Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα κεφάλαια περισσότερα των 50 εκατ. ευρώ. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα ενός μουδιάσματος συνολικού, μέχρι να αποσαφηνιστεί η λειτουργία της αγοράς στο σύνολό της.
Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν πως στις περιπτώσεις εκείνες που οι τοποθετήσεις σε προϊόντα Lehman αφορούν ομολογιακά αμοιβαία ή αμοιβαία διαχείρισης διαθεσίμων, θα επιχειρηθεί η αντικατάστασή τους, καθώς οι διαχειρίστριες ΑΕΔΑΚ είναι εκείνες που φέρουν και τη σχετική ευθύνη. Το ίδιο θα γίνει και στις περιπτώσεις που τράπεζες είναι θεματοφύλακες των προϊόντων που σχετίζονται με τη Lehman.
Όμως, η επόμενη ημέρα δεν είναι τόσο ξεκάθαρη για καμία ευρωπαϊκή οικονομία, αφού οι παράπλευρες απώλειες είναι δύσκολο στην παρούσα φάση να καταμετρηθούν.
Σε πρόσφατο event της, η Price Waterhouse Coopers ανέφερε πως στην Ελλάδα δεν διαβλέπει εξαγορές και συγχωνεύσεις μεγάλων τραπεζών στο μέσον της κρίσης. O διεθνής οίκος θεωρεί πως για να επιτύχει ένα τέτοιο εγχείρημα, απαιτούνται μέτρα που θα στοιχειοθετήσουν τις οικονομίες κλίμακος μίας συγχώνευσης, δηλαδή κλείσιμο καταστημάτων, απολύσεις, κ.λπ., που στην Ελλάδα και στην παρούσα φάση είναι απίθανο να μπορέσουν να συντελεστούν.
Πώς αντιδρούν οι τράπεζες
Οι τράπεζες, κατά το διεθνή οίκο, θα πραγματοποιήσουν κινήσεις για να αντιμετωπίσουν την κρίση, οι οποίες θα σχετίζονται με μείωση του λειτουργικού τους κόστους και μετακύλιση της αύξησης του κόστους του χρήματος προς τους πελάτες τους.
Μπαίνουμε, όμως, σε βαθύτατη περίοδο αβεβαιότητας. Είναι πιθανόν και άλλες εξαγορές και συγχωνεύσεις που έχουν προγραμματισθεί, να ματαιωθούν σε επιχειρηματικό επίπεδο, ενώ αυτές που θα υλοποιηθούν θα αποτελούν κινήσεις ουσιαστικής ανάγκης από την πλευρά των επιχειρήσεων.
Τα προβλήματα που αυτή τη στιγμή έχει να επιλύσει η αγορά είναι πολλά: Θα παρουσιάσει άλλος μεγάλος κολοσσός πρόβλημα στις ΗΠΑ; Πώς θα επιλυθεί το πρόβλημα αυτό; Τι έκθεση έχουν άλλες τράπεζες διεθνώς στη Lehman, με τις οποίες το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει συναλλαγές; Όταν η κρίση στις αγορές διευθετηθεί, θα αρχίσουμε να προσμετρούμε την κρίση στην πραγματική οικονομία και αυτό θα επηρεάσει και πάλι τις αγορές.
Οι παραπάνω παράγοντες κάνουν τους ανθρώπους της αγοράς επιφυλακτικούς κατ’ αρχήν, ενώ οδηγούν σε προβλέψεις μάλλον δυσοίωνες σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, παρά το γεγονός ότι η έκθεση της ελληνικής οικονομίας, στο σύνολό της, σε προϊόντα που εμπλέκονται σε αυτήν την κρίση, δεν είναι μεγάλη.
Ενδιαφέρουσες είναι οι απόψεις που μιλούν για ανακατανομή του χρηματοπιστωτικού συστήματος διεθνώς, η οποία θα έχει ολοκληρωθεί ως το τέλος του έτους. Στη συνέχεια, η οικονομία θα κληθεί να αντιμετωπίσει την πραγματική κρίση ή, αλλιώς, η κρίση θα περάσει στην πραγματική οικονομία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εκτιμάται ότι στην αγορά θα υπάρξουν σημαντικά προβλήματα ρευστότητας, καθώς οι πιστώσεις θα περιοριστούν και το χρήμα θα ακριβύνει.
Μεσοπρόθεσμα, λοιπόν, οι αγορές θα περάσουν μία εξαιρετικά δύσκολη περίοδο. Ιδιαίτερα για την Ελλάδα, πάντως, δεν υπάρχει κανένας απολύτως συστημικός ή άλλος κίνδυνος για το τραπεζικό σύστημα, καθώς η Ελληνική οικονομία στο σύνολό της δεν έχει ιδιαίτερη έκθεση, παρά τη διεθνοποίηση σε όλα αυτά τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που δημιούργησαν την κρίση.
έπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν πως η κρίση ήταν το αποτέλεσμα της δημιουργίας μίας ασύδοτης ρευστότητας, η οποία επιδίωξε το εύκολο κέρδος. έπερδανειζόμενα hedge funds επιδίωξαν το εύκολο και γρήγορο κέρδος, δημιουργώντας σοβαρή κρίση στην αγορά. Τα Χρηματιστήρια διεθνώς, τα οποία βρίσκονται σε συνεχή επαφή μεταξύ τους, διαπιστώνουν πως υπάρχει μία σοβαρή εισροή πελατών σε αυτά, οι οποίοι πελάτες είχαν κατευθυνθεί σε εναλλακτικές πλατφόρμες. Οι πελάτες αυτοί διαπιστώνουν τώρα τον εξαιρετικά αυξημένο κίνδυνο του αντισυμβαλλομένου, από τον οποίον τα οργανωμένα χρηματιστήρια τους προστατεύουν.
Την ίδια στιγμή, το Ελληνικό Χρηματιστήριο λαμβάνει μία σειρά μέτρων προκειμένου να περισώσει μια σειρά από εταιρίες που κατευθύνονται από τη μεγάλη στη μεσαία και μικρή κεφαλαιοποίηση, και από τη μεσαία και μικρή κεφαλαιοποίηση στα ειδικά χρηματιστηριακά χαρακτηριστικά.
Έτσι, το Χρηματιστήριο αποφάσισε πρόσφατα να μειώσει την εμπορευσιμότητα κατά 30% σε κάθε μία από τις κατηγορίες, ώστε να είναι δυνατή η εκπλήρωση του κριτηρίου από όσο το δυνατόν περισσότερες εισηγμένες εταιρίες.
Ο Γενικός Δείκτης και οι 3.000 μονάδες
Οι 3.000 μονάδες για το γενικό δείκτη δεν αποτελούν πια στοίχημα για το Ελληνικό Χρηματιστήριο, που κινείται στη ρότα των διεθνών αγορών.
Ο γενικός δείκτης πολύ εύκολα, παρακολουθώντας το κραχ των διεθνών αγορών, απώλεσε το επίπεδο αυτό και αντέδρασε αναλόγως στην αντίδραση των διεθνών αγορών προκειμένου να το ανακτήσει.
Το πρόβλημα με το Ελληνικό Χρηματιστήριο, όπως και με πολλά άλλα χρηματιστήρια που, αν και ανεπτυγμένα, συμπεριφέρονται ως αναπτυσσόμενα, είναι πως βρίσκονται κυριολεκτικά στο έλεος των διαθέσεων των διαφόρων hedge funds, τα οποία λειτουργούν υπό το βάρος των λοιπών τοποθετήσεών τους.
Έτσι, λοιπόν, παρακολουθούσαμε μετοχές, κυρίως τραπεζών, να καταρρέουν και όλοι αναρωτιόμαστε ποιους ξένους θεσμικούς επενδυτές είχε στο κεφάλαιό της η συγκεκριμένη εταιρία ή ποιες απώλειες οι συγκεκριμένοι ξένοι υφίστανται από άλλες τοποθετήσεις τους, ώστε να αναγκάζονται να πουλήσουν ελληνικές εταιρίες. Σε όλα τα παραπάνω σαφώς δεν υπήρχε το αντιστάθμισμα των Ελλήνων θεσμικών επενδυτών, που θα μπορούσε να δώσει μία ισορροπία στο Ελληνικό Χρηματιστήριο.
Είναι πάντως σαφές πως ένα πλήθος ελληνικών μετοχών, ασχέτως κρίσης, βρίσκονται σε εξαιρετικά υπερ-πουλημένα επίπεδα και τα χρηματοοικονομικά τους δεδομένα δεν δικαιολογούν τις αποτιμήσεις τους. Εξού και οι διεθνείς εκθέσεις, αν και μειώνουν τις τιμές-στόχους, εντούτοις οι τιμές αυτές είναι σε επίπεδα πολύ υψηλότερα των τρεχόντων στο Χ.Α.
